II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

SOL AYAĞIM VE KARDEŞİMM BENİM ADLI ÇOCUK
ROMANLARINDA ENGELLİLİĞE AİLENİN, TOPLUMUN VE ENGELLİNİN
BAKIŞ AÇISI
Yasemin Gül GEDİKOĞLU ÖZİLHAN *
Şule KARADAYI **
ÖZET
Sol Ayağım adlı çocuk romanı beyin felci geçiren Christy Brown’un yaşamöyküsünü anlatmaktadır.
Yazar, doğuştan gelen felci dolayısıyla yalnızca sol ayağını kullanabilmektedir. Sol ayağını kullanarak
yaşama tutunan ve öğrenme tutkusundan vazgeçmeyen Brown’ın verdiği bu savaşımın aile ve toplumsal
yaşamına yansımaları ve Cynthia Lord’un Kardeşimm Benim adlı çocuk romanında otizmli David’in ablası
Catherine’le yaşadığı çatışma ekseninde aile ve toplum içinde engelli bir bireyin yaşamının zorlukları bu
bildiride ele alınacaktır. Engellilikle ilgili toplumdaki farkındalık da bu çocuk romanlarından yola çıkılarak
tartışılacaktır. Çalışmada engellilerin sorunları, yaşadıkları zorluklar, olumlu ve olumsuz tutumlar bu
romanlardan örneklerle içerik analizi yapılarak engelliliğe ailenin, toplumun ve engellinin bakışı biçiminde
oluşturulan başlıklar altında belirlenmiş ve yorumlanmıştır.
Anahtar Sözcükler: Çocuk romanı, engellilik, aile, toplum
1. Giriş
Engellilik, cinsiyet, yaş, gelir düzeyi ayırmaksızın her kişide doğuştan ya da sonradan
oluşabilecek bir durumdur. Bu bağlamda toplumun tüm kesimlerini ilgilendiren ve etkileyen bir
kavramdır.
Özürlü: “Doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel,
ruhsal, duyusal, sosyal yetilerini çeşitli derecelerde kaybetmiş, normal yaşamın gereklerine
uyamayan kişiler” (http://www.dicle.edu.tr/Contents/d21bb110-17ad-4bfb-a510-
171db0b24325.pdf) olarak tanımlanmıştır. Engellilik ise “yaşa, cinsiyete, sosyal ve kültürel
etmenlere bağlı olarak özürlülük ve sakatlık sonucu oluşan, o birey için normal olan bir işlevin
yerine getirilememesi, tamamlanamaması ya da eksik kalmasıdır. Engellilik toplum düzeyindedir
ve sakatlık sonucu kişinin toplum içindeki rolünü gerçekleştirememesidir”
(http://www.dicle.edu.tr/Contents/d21bb110-17ad-4bfb-a510-171db0b24325.pdf).
Bildirinin kimi yerlerinde “özürlü”, kimi yerlerinde “engelli” sözcüğü kullanılmıştır.
Devletin resmi dilinde de “özürlü” olarak kullanılmaktadır. Özürlüler İdaresi Başkanlığı örneğinde
olduğu gibi. Alıntılarda geçen biçimler olduğu gibi kullanılmıştır ancak bildiri boyunca
araştırmacılar “engelli” sözcüğünü kullanmayı yeğlemişlerdir. Yukarıdaki tanımdan da anlaşılacağı
üzere engellilik bireysel gözükse de toplumsal düzeydedir. Engelli bir birey tüm toplumu
etkilemektedir. Bu bağlamda uyandırılması beklenen bilinç de toplumsal düzeyde olduğunda
gerçekleşecektir.
İlkel insanda, engellileri ya da güçsüzleri koruma güdüsü yoktur. Doğaya uyum sağlayamayan
yok olmuş ya da yok edilmiştir. Tarih, bu ilkelliğin vahşete dönüştüğü sayısız örnekle
*
Arş. Gör., Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü BURDUR. ygedikoglu@mehmetakif.edu.tr
**
Öğr.Gör., Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi İngilizce Öğrt. Bölümü BURDUR. skaradayi@mehmetakif.edu.tr
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 599