II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Pistani mag'zi,(fıstık içi)
Şahantti ḱanti.(Şahanti şekeri)
Özbekistan'ın diğer bölgelerinde bu şarkının çeşitli şekilleri da var. Bu gibi şarkılarda
dialoglar kullanılır yanı soru soran ve cevap veran tarzında karşılıklı söylenir. Bazı şarkılar
yetişkinler tarafından çocuğu yukarıya kaldırıp eğlendirirken de söylenir. Örneğin ' Tomda kim
bor?' ('Çatıda kim var?') :
Tomda kim bor? (Çatıda kim var?)
-Nilufarhon bor. (Nilüfer var)
-Nima ḱilyapti?(ne yapıyor?)
-Olma uzyapti. (elma topluyor)
-Olmasidan bitta taşlasin.(elmasından bir tane versin)
-Açasi so'kadi. (Ninesi kavga eder)
-Açasi o'lmasin,(Ninesi ölmesin)
Hudoyim saḱlasin (Yaradan saklasın)
Çocuk şarkılarından biri olan 'Çuçvara ḱaynaydı ya' şarkısı mantıya benzer yemegi
yapılması hakkındadır. Komik ve eğlenceli bu şarkı Fergana ve Taşkent bölgelerinde yaygındır:
çuçvara qaynaydiyo (çuçvara (mantı) kaynar ya)
Enam menga bermaydiyo (annem bana vermez ya),
Bermasa bermasino (vermezse vermesin ya),
Oḱ uyimga kirmasino(beyaz evime girmesin).
diğer varyantı:
çuçvara ḱaynaydura (çuçvara kaynar ya)
Onam menga bermaydura(annem bana vermez ya).
Bermasa bermasina (vermezse vermesin ya)
Boşimga urmasina (başıma vurmasın ya).
diğer varyantı:
çuçvara ḱaynaydiyo (çuçvara kaynar ya),
ḱozonda o'ynaydiyo (kazanda oynar ya).
ḱaynasa ḱaynasino (kaynasa kaynasın ya),
O'ynasa o'ynasino (oynasa oynasın ya).
Çocuk şarkılarından 'Tilla sandiḱ oçildi' (Altın sandık açıldı), 'Şaftolining şohi sinaman
dedi..' (Şeftalının dalı kırılacağım diyor...) gibiler de çocuklar tarafından oyun esnasında
söyleniyor.
SONUÇ
Çocuk şarkıları, onların hassas dünyalarına hitap eden, öğrenmeyi sağlayan, sevgi, saygı,
kardeşlik duygularını vermeye yardımcı olan en değerli öğretim metodudur. Şarkılar sayesinde
çocukların gelişimi hızlanır, dili doğru kullanabilme, duygularını akıcı şekilde ifade edebilme
yeteneklerini gelişir. Dolaysıyla şarkı söylemek çocuğun sesini kullanmayı öğrenmesini, şarkı
sözlerindeki sözcüklerin anlamlarını kavramasını sağlamaktadır. Böylelikle çocuk şarkıları çocukların
dil, sosyal ve duygusal gelişmelerinde önemli yere sahiptir.
KAYNAKÇA
Jahongirov G`. O`zbek bolalar folklori. O`qituvchi. Taşkent 1975.
O`zbek halḱ poetik ijodi. O`qituvchi. Taşkent. 1990.
Peşçerova.E.M. Nekotoriye igri sredi osedlogo Turkistana (Türkistan halkı arasındaki bazı oyunlar)
Belleten SAGU 11.1925
Safarov O. Bolalar falklori ve mehnat taronalari. Adabiyot va san'at. Taşkent. 1984.
Sarimsoqov B. Sovet davri o‘zbek folklorini o‘rganish masalalari //«O‘zbek tili va adabiyoti» dergisi
1. Taşkent. 1987.
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 51