II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

ÇOCUK VE GENÇ OKUR KİTLESİ İÇİN UYGUNLAŞTIRILMIŞ DÜNYA
KLASİKLERİNİ ÇEVİRELİM Mİ, ÇEVİRMEYELİM Mİ?
Sara BOKAİE *
ÖZET
Dünya klasiklerin yaratılmasında yüzyıllar geçtiğine rağmen, bu eserler hala hayatta ve dünyanın değişik
yerlerinde birçok kuşak farklı dillerde bu eserleri okumuş ve halada okumaya meraklıdır. Dünya edebiyatının
özel bir dalı olan çocuk ve gençlik edebiyatın ortaya çıkması ile beraber, yetişkin okur kitle için yazılmış
olan birçok dünya klasiği, gençlik olur kitlesi için uygunlaştırılmış ve hatta bazen çocuklar bile bu
eserlerin hedef kitlesi olmuşlardır.
Biz bu makalede bu sorular için yanıt bulmaya çalışacağız: bir çevirmen bu metinleri gençlik okur kitlesi
için çevirirken orijinal metini kullanılmalı oysa uygunlaştırılmış metini mi? Gençlik okur kitlesi için uygunlaştırılmış
metini çevirirken hangi değişiklere maruz kalıyor? Bu değişikleri göz önüne alırken acaba bu
çeviriyi yapmalı mıyız? Acaba çocukların büyümeleri ve orijinal metini okumalarını beklememiz daha
uygun olmayacak mı?
Biz bu çalışmada yüzyıllar boyunca farklı dillerde sözgelişi Farsçada çevrilmiş, basılmış ve basılmakta olan
ünlü Fransız yazar “Victor Hugo” ‘nun “Sefiller” adlı eserini incelemek için seçtik.
Anahtar kelimeler: Çeviri, Dünya klasikleri, Sefiller, Çocuk ve gençlik okur kitlesi
İran’da, Meşrutiyet Devriminden bugüne kadar, kitapçı dükkânların vitrinleri hiçbir zaman dünya
edebiyat klasiklerden bos kalmamıştır. Bu romanlar daima bu vitrinleri süslenip ve meraklı
okurların ilgilerini çekmişlerdir. Tüm bu romlar ortak bir niteliğe sahiptir: kalımlılık. Bu eserler
zaman tanımıyorlar çünkü aşk, olum, kader, vb. konuları kapsamaktadırlar. Bu kitaplarda bir tur
yenilik var. Bu yenilik onları pek çok kez okumamız için bizi ikna edip ve her defasında onları
farklı bir ilgiliyle bakmamızı sağlıyor. Söz konusu olan eserlerin kalımlılık niteliği, çevirmenler
ve yayın evlerini bu eserlerin farklı çevirilerini yetişkin ve çocuk ve gençlik okur kitlesi için
kitap piyasasına sunmayı sebep olmuştur.
Bu klasik eserlerin birisi unlu Fransız yazar Victor Hugo’nun Sefiller adli romanıdır. Bu edebi
başyapıtın okurları hiçbir zaman küçük Cosette’in nasıl vitrinde olan sevdiği oyuncak bebeğine
baktığını ve gözlerindeki arzuyu, Jean Valjean’in hayati boyunca aldığı kararları, müfettiş Javert’in
azimli olması ve Tenardiers ailesinin kotu kalpli olmalarını unutmuyorlar. Zaman akışı
ne bu başyapıtın önemini ve ne onun küçük ve büyük okur sayesini azaltmaktadır.
2010 Nobel edebiyat ödülünü kazanan unlu yazar Mario Vargas Llosa’ya göre “ Sefiller dünyanın
son meşhur klasik romanıdır.” Hugo, unlu, asaletli ve yaratıcı bir yazardır. Farklı bilgi seviyesine
sahip olan okurlar bu roman ile bağlantı kurulabilir çünkü bu roman insanlık, acı ve aşktan
konuşuyor.
Bu başyapıt 1930 yıllında ilk kez Hosseingholi Mostaan tarafından iki cilt olarak Farsçaya çevirmiştir.
Gelecek yıllarda bu eser gençlik olur kitlesi için uygunlaştırılmıştır. Bu çalışmaların
en unlusu Mohsen Soleimani tarafından yapılmış ve 2007 yıllında Ofoq yayın evi tarafından
yayınlanmıştır. Bu eserin altıncı baskısı 2012 yıllında yapılmıştır.
*
Yıldız Teknik Üniversitesi Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Doktora Programı İstanbul. Sarahbokaie@yahoo.fr
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 251