II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

YUNUS EMRE’NİN ŞİİRLERİNDEKİ VARLIK, NESNE VE KAVRAM
ADLARININ ÇOCUK EĞİTİMİNDE KULLANILMASI
ÖZET
Nazire ERBAY *
Şiir, her okunduğunda insanda değişik çağrışımlara ve duygu yoğunluğuna vesile olan bir türdür.
Şiir, insanın her yaşında hatta aynı yaşındaki farklı ruh hallerinde, farklı duyguların ve farklı imajların
ortaya çıkmasına yarayan zengin bir anlatım aracıdır. Şiir; didaktik, lirik, satirik konuları vezin, kafiye ve
redife dayalı ahenk unsurlarını içinde barındırdığından insan zihninde daha kolay anlama ve algıya vesile
olabileceği gibi, estetik duyguların gelişmesine de katkıda bulunur.
Şiirin içindeki çağrışım dünyasının zenginliği, ahenk unsurlarının öğrenmede sağladığı kolaylıklar
dolayısıyla eğitimde, özellikle de çocuk eğitiminde, kullanılması gereklidir. Şiirin sağladığı bu imkânlar ve
şiirdeki derinlik çocuğun yaşına, algı seviyesine göre tercih edilmelidir.
Yunus Emre’nin şiirleri, çağrışım dünyasının imkânları ile çocuk eğitiminde kullanılacak özelliklere
sahiptir. Yunus’un şiirlerindeki sadelik, ahenk unsurları ile birleşince, şiir sayesinde kulak ve göz zevki
geliştirilmek istenen çocuğa olumlu katkı sağlayacak niteliklerin birleşmesi mümkün olacaktır. Yunus’un
şiirleri aynı zamanda çocuğun kültürel değerlerinin farkına varmasına vesile olacağı için, çocuk eğitiminde
kullanılmasında ayrı bir önemi vardır. Bu şiirlerden faydalanmadaki esas yöntem, şiirlerde yer alan
ses, ahenk unsurlarından yola çıkılarak anlama dayalı bir öğrenme usulüdür.
Bu çalışmada, Yunus Emre’nin şiirlerindeki varlık, nesne ve kavram adlarının çocuklara okunması,
öğretilmesi, ezberletilmesi yoluyla çocukların bireysel eğitimlerine ve kültürel açıdan gelişmelerine sağlanacak
katkılar üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Yunus Emre, çocuk, şiir, eğitim, kültür
Giriş
Çocuk edebiyatı ürünlerinin, çocuğun okuma, yazma, düşünme, analiz yapma becerisine,
kısacası zihnen ve fikren gelişmesine katkı sağladığı artık tartışılmaz bir konudur. “Dinleme ve
okuma becerileri vasıtasıyla söz varlığını besleyen çocuk edebiyatı ürünlerinin katkılarıyla oluşan
kalıcı söz varlığı, okuma ve yazma becerilerinin kullanılacağı eğitim ortamlarına üretici
aktarımlarda bulunur. Birey dinleme ya da okuma esnasında edindiği söz varlığı unsurlarını,
konuşma ve yazma becerisinde etkin şekilde kullanabilir. Okuma ve yazma ortamlarında kullanılan
bu söz varlığı unsurları, karşılıklı etkileşim halinde, bireyin anlatma becerilerini pekiştirmekle
birlikte, kullanmaya yönelik eğitim ortamları vasıtasıyla, üretici yönde söz varlığı çıktılarına
dönüşür.” (Baş, 2012: 145) Bu bakışla, sadece eğitim kurumlarında okutulan kitaplar değil,
eserleriyle kendini bu mecrada var etmeye çalışan sanatkârların da çocuklara yönelik üretimlerinde
ayrı bir özen göstermeleri elzem gözükmektedir.
Buradan hareketle gerek çocuklara yönelik, gerek yetişkinlere yönelik bir sanat mahsulü
ortaya koyan sanatkâr; tabiatta var olanları sesiyle, rengiyle, dokusuyla farklı algılayıp eserlerine
yansıtandır. Sanat eseri de bir anlamda var olanın sanatkâr gözüyle yeniden şekillendirilmesi,
ona anlam, yorum ve duygu katılmasıdır. Bu sanat eserleri içinden şiir de yazılırken ‘var olanlar’,
sanatkârın algı dünyasında seslerle, kelimelerle yeniden ruh bulur. Bu anlamda şiir, her ne
kadar şairin ruh dünyasına ait olanı yansıtsa da aslında şiire yansıyanlar, insana dair ve hayatın
*
Yrd. Doç. Dr., Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü ERZURUM nazire.erbay@atauni.edu.tr
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 293