II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

DEDE KORKUT HİKÂYELERİNİN ÇOCUK EĞİTİMİNE KATKILARI
Nuriye BASTEM *
ÖZET
Dede Korkut Hikâyeleri, yüzyıllar önceki Türk toplumunun ortak vicdan, ortak akıl ve ortak dünya
görüşüyle meydana getirmiş olduğu, manevî değeri yüksek bir eserdir. MEB’in ilköğretim için 2005’te
hazırladığı 100 Temel Eser içerisinde yer alan Dede Korkut Hikâyeleri içinde barındırdığı milli unsur ve
milli motifler sayesinde kültürel değerlerin öğrencilere aktarımında etkili bir kitaptır. Bu çalışmanın amacı
hikâyelerin çocuk eğitimine ne tür katkıları olduğunun, hangi mesajları ilettiğinin belirlenmesidir. Bu
bakımdan araştırmada Dede Korkut Kitabı’nda yer alan on iki hikâye içerik analizi tekniği kullanılarak
incelenmiştir. Çıkan sonuçlara göre bir sınıflandırmaya gidilmiş ve sonunda çocuklara yönelik mesajlar
elde edilmiştir. İnceleme sonucu şu üç başlık altında değerlendirmeler yapılmıştır: Ailenin önemi, dini
değerler ve toplumsal değerler.
Anahtar Kelimeler: Çocuk eğitimi, Dede Korkut Hikâyeleri, değer, aile.
Giriş
Tüm toplumların en büyük/ciddi meselesi olarak kabul edilen eğitim, bireyde olumlu
yönde davranış değişikliği oluşturma sürecidir. “Bireylerin öğrendiği her bilgi, ortaya koyduğu
her davranış, sarf ettiği tüm sözler, bakışı, duruşu, oturuşu, yürüyüşü, yemesi, içmesi, giyimi,
kuşamı, hayatın her karesi, eğitimin kapsama alanı içindedir.” (Yaman, 2012: 10). Eğitimin
daha anne karnındayken başladığı düşünülürse ailenin çocuk üzerindeki etkisinin ne kadar ciddi
boyutta olduğu daha açık ortaya konmuş olur. Eğitim, ailede başlar ve okullarda da üzerine bir
şeyler eklenerek devam eder. O topluma özgü geleneksel, tarihsel, kültürel ve dini değerler eğitim
aracılığıyla çocuklara ve böylelikle daha ileriki kuşaklara, geleceğe aktarılmış olur.
Yaman (2012: 18) değeri, “insanı değerli kılan, sahip olduğu üstün nitelikler ve sahip olduğu
donanımlar” olarak tanımlamaktadır. Değerler eğitimi için okullarda yapılacak ciddi çalışmalara,
kültürel ve edebi değerlerimizi yüceltecek etkinliklere ihtiyaç vardır. Özellikle çocukların
hayal ve duygu dünyalarını içine alan edebi eserler bu yolda büyük katkı sağlayacaktır.
“Çocuk edebiyatı; çocukların büyüme ve gelişmelerine, hayal, duygu, düşünce yeteneklerine,
zevklerine hitap eden, eğitirken eğlenmelerine katkıda bulunan sözlü ve yazılı verimlerdir.
İyi bir çocuk edebiyatının yalnızca eğitici ve öğretici olması, ahlaki değer yargılarını içermesi
yetmez. Aynı zamanda onun edebi değer taşımasına, estetik zevk ve düşünce içerisinde kaleme
alınmasına ihtiyaç vardır.” (Yalçın-Aytaş, 2002: 5). “Özellikle edebiyatımızda diğer dünya edebiyatları
ile karşılaştırılamayacak kadar zengin bir halk edebiyatı ürünü bulunmaktadır. Bunların
çocuklarımızın eğitiminde kullanılması konusuna ise günümüze kadar yeterli önem verilmemiştir.
Öğretmenlerimizin, okullarımızın, eğitimcilerimizin ve yardımcı ders aracı hazırlayan uzmanların
bu malzemeyi doğru ve etkili kullanmaları eğitimimizin kalitesinin gelişmesine büyük
katkı sağlayacaktır.” (Yalçın-Aytaş, 2002: 38).
*
Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Bölümü Doktora Öğrencisi ERZURUM.
nuriye-demirci@hotmail.com
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 267