II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

geninde bir fareden başka kimsesi olmayan kral, oturduğu yerden harita çizen coğrafyacı, niçin
içtiğini bilmeyen, bilmediği için daha çok içki içen sarhoş, yıldızları sayıp sürekli hesap yapan
işadamı, gezegeninde onu gören kimse olmadığı halde kendini beğenen adam, sürekli fenerini
yakıp söndüren fenerci, Küçük Prens’e yardımcı olan yılan, arkadaşlık etmek isteyen ve Küçük
Prens’ten onu evcilleştirmesini isteyen tilki gibi insan ve hayvanlar bir çocuk masumiyetiyle
resmedilmiş ve bir çocuğun gözünden anlamlandırılmaya çalışılmıştır.
Küçük Prens'in şahsında vurgu yapılan konulardan biri de merak dürtüsüyle yola çıkmış
bir çocuğun varlığıdır. Bu çocuk herhangi bir maddi nesne, kariyer, zenginlik, arkadaş bulma,
vb. kaygılarla değil, diğer gezegenlerde neler olup bittiğini keşfetme ve bunları yerinde görme
merakıyla kendi gezegeninden ayrılmıştır. Bu evden ayrılma motifi, klasik masallarda karşılaştığımız
Propp'un Masalın Biçimbilimi adlı yapıtında da değindiği işlevsel kalıba uygundur. Küçük
Prens ile kazazede pilotun (gerçekte yazarın) karşılaşmasının fantastik kayıtlarının tutulduğu
yapıtta, aslında yazar bastırdığı kendi çocuksu ben'i ile yüzleşmektedir. Gerçekte bir savaş
pilotu olan Exupéry'nin çölde bozuk uçağını tamir etmeye çalışarak geçirdiği günler, ona içindeki
çocukla karşılaşması ve onunla insanlık durumumuz üzerine manidar bir söyleşiye tutuşması
için gerekli fırsatı sunmuştur (Bilginer, 2015:233). Klasik masallarda kadın ve erkek kahramanlar
genellikle uzun ve yorucu yolculukların, zor sınavların ardından benlik gelişimine
uğrayarak erginlik sürecini tamamlamış olurlar ve kral, kraliçe, prens ya da kahraman diye adlandırılırlar
(Jung, 2007:27). Burada ise durum farklıdır; bu olağanüstü karşılaşmadan sonra
yazarın çocuksu bir duyarlığa doğru gerilemesini yazarın kimliğinde tersine bir erginlenme süreci
olarak adlandırabiliriz. Yetişkin bir insan, sonunda çocuklaşmıştır. Buradaki geri gidişe
olumsuz bir anlamda değil, aksine çocuk gözüyle erginlenme olarak bakmak gerekir.
Ayrıca hırs, bencillik, egonun sınırsız istekleri, vb. özelliklerin iradi olarak kontrol edilememesi
durumunda ortaya çıkabilecek sorunlara dikkat çeken yazar, okuyucusunu sorgulama
ve yaşamsal hakikati arama çabasına yönlendirmektedir. Başka bir deyişle, bu eser filozofik
olduğu kadar, toplumsal psikoloji bakımından da çok ciddi tezleri olan bir yapıttır.
Çocukluk Evresi ve Medya Üzerine
Çocukluk insanın “doğa durumuna” en çok yaklaştığı zaman ki yaşam devresidir
(Postman, 1995:79). Çocukluk anne babanın isteklerini yerine getirme onların isteğine göre
birey olmak için verilen bir şans değildir. Çocuk ailenin bir materyali değil, ruhu olan bir varlık
kendi başına bir bireydir. Anne babaya düşen, çocuğun ruhsal durumunu ve yeteneklerini fark
ederek ona yol gösterici olmaktır. Bunu yapabilmek için iletişim kurulması gerekmektedir. Bir
çocukla sağlıklı iletişim kurabilmenin en basit yollarından biri ona masal anlatmaktır. Masalın
anlatılma şekli yada kahramanlarındansa masal anlatıcısıyla çocuğun kurduğu ruhsal temas ve
ortak duygu dünyası çocuk için ön plandadır. Çocuğun duygu dünyasında karmaşa oluşturmamak,
cinsiyet ayrımcılığını öğretmemek, şiddet içerikli öğeleri ve kötü karakterleri çocuğun
hayal dünyasına sokmamak için masal anlatmamayı yada karakterleri ve olayları değiştirerek
anlatmayı tercih eden ebeveynler aslında iyi-kötü kavramlarının şekillenmesine engel olmaktadır.
Masallar çocuğun hayal gücünü, dili kullanma yetisini, soyut düşünme yetisini, sosyal ilişkilerini
geliştiren özel bir iletişim kurma şeklidir. Piaget, 2-4 yaş arası dönemdeki çocukların
sembol ve sembolün temsil ettiği nesneyi anlamaya başladığını, dil ile yeni bir dünyayı keşfettiğini
söyler. 4-7 yaş aralığındaki çocukların ise, dil gelişiminde sembolleri kullanabilme yeteneğinin
arttığını, hayal gücünü kullanabildiğini belirtir (http://www.dmy.info/bilissel-gelisimkuramlari).
Televizyon dünyasının henüz oluşmadığı dönemlerde masallar yalnızca çocuklar için
değildi, uzun kış gecelerinde oturma salonlarında yetişkinler için de masal dinlemek ve anlatabilmek
önemli bir meziyetti. Televizyonun hayatımıza yerleşmesiyle önce yetişkin dünyasından
çıkarılan masallar, çocuk televizyonları, çocuk filmleri ve çizgi filmlerle birlikte çocuk dünyasından
da yavaş yavaş çekilmeye başlamıştır. Hayal kurmaya ve dikkat toplamaya pek müsaade
etmeyen çizgi filmler, kalıcı olamadıkları için çocukların zihinsel gelişimine, hafızayı canlı
tutma yetilerine engel olmaktadır. Ancak verili bir dünyada hazır kurulmuş karakterler ve imgeler
çocuklar için daha cazip ve eğlenceli görünmektedir. “Kitap okumak için önsel bir eğitime,
560 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu