II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

temayı yaradan komponent gibi hareket etmekte, hem de reel olmayan durumu yansıtan ikinci
kısma - ninenin anlatacağı masala bir tür geçiş manevresi imkanı yaratmaktadır.
“-İnsan aklı ile güçlüdür, oğul bala.-Kadın el atıp cebinden bir iğne çıkardı.-Getir takayım yakana,
cin böyle şeylerden korkan olur, dikkat et açılıp düşmesin. Eskiden cini görür görmez yakasına
takarlarmış. O da durup köle olurmuş o adama...
-Nine, konuşsana...
-Ne konuşayım, yavrum?
-Cinden... (İsabeyli, 2013: 64)
Ninenin anlattığı masalı yansıtan ikinci kısım, çocuk folklorüne başvuru, masal janrına
özgü çeşitli unsular vs. aracılığıyla gerçekleşmekle birlikte daha net ve çokunsurlu niteliğe
sahiptir. Burada fakir, tenbel ve açgözlü bir adamın başından geçenler, onun cinler ülkesine
gitmesi vs. folklor bağlamında bedii çözümünü bulmaktadır.
“Gittiler ha, gittiler;
Tepelerden yel gibi.
Gittiler ha, gittiler;
Derelerden sel gibi.
Acı yovşanlık geçip,
Şirin biyanlık geçip,
Gittiler ha, gittiler;
Badeyi-serser gibi.
Sonunda gidip ulaştılar Cinler ülkesine”. (İsabeyli, 2013: 33-34)
Adamın cinler ülkesinin padişahından tüm canlıların dilini bilme becerisini elde etmesi de
folklordan gelme niteliksel motiftir. Sözlü epik geleneğin masal türüne mahsus söz konusu motifte,
büyülü gücün temsilcisi, genellikle yılanlar padişahı olur. Masal/hikâyede ise bu muhteva
cinler padişahı tarafından gerçekleştirilir.
Genellikle büyülü masallardan yararlanma yoluyla kaleme alınmış “Cin” masalhikâyesinde
açgözlülük, zahmetsiz kazanç elde etme isteği gibi olumsuz özellikler kötülenmekte,
çocuklara hayırseverlik ve emekseverlik özellikleri telkin edilmektedir.
Halk yaratıcılığında karşılaşılan canlı-cansız eşyaların insana (yahut tersine) dönüşme
motifi temelinde yaratılmış “Elnur, Ekil ve Başlarına Gelenler”, baştan sonra kadar folklor ruhunda,
masallardan çeşitli yönlerden yararlanma yoluyla kaleme alınmıştır. İşte bu yön, söz
konusu masal-hikâyenin daha ilginç ve okunaklı hale gelmesini sağlamıştır. Yazar folklordan
yararlanmaya yaratıcı yaklaşarak, onu esere mekanik değil, genel muhtevaya uyarlı şekilde
dâhil etmeye çalışmıştır.
Masal/hikayenin küçük kahramanının ismi de gelişigüzel seçilmemişti,
Ekil-Bekil kuş idi,
Ağaca konmuş idi.
Gittim onu tutmaya,
O beni tutmuş idi
-mısralarıyla başlayan geleneksel veriden alınmadır. Bu da kuştan insana dönüşen Ekil’in
biyolojik varlık olarak mevcutluğu birinci motifle uygunluk arzetmektedir.
Masalların diğer türlerinden farklı olarak alegorik masallar, öz ve lakonik olurlar.
Burada olaylar açık ve özet şekilde tasvir edilmekte, uzun uzadı sahnelere, büyülü maceralara
yer verilmemektedir. (Efendiyev, 1992: 220)
Alegorik masallar, küçük yaşlı çocukların çok sevdiği masallardan olduğundan, bu yaş
dönemi için düşünülen çocuk edebiyatı örneklerinde de bu etkene özel dikkat yetirmek
gerekmektedir.
Çocuk dramaturjisinde alegorizme üstünlük verilmesi ve onun görsel olarak takdimi,
çocuklarda daha fazla ilgi uyandırmakta, edindiği izlenim ise daha kalıcı olmaktadır. Aygün
Bünyadzade’nin “Kara Pamuğun Fevkalade Maceraları” isimli çocuk dramı, baştan sona kadar
656 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu