II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

i’ni çocuk dergisi kategorisinde incelemişlerdir. İsmet Kür ise Türkiye’de Süreli Çocuk Yayınları
adlı eserine Talebe Defteri’ni almamıştır. Yavuz Selim Karakışla (1988) ve Fatih Tuğluoğlu
(2014) makalelerinde Talebe Defteri’ni çocuk dergisi olarak tanımlamışlardır.
1.1. Çocukluk ve Gençlik Dönemleri
Çocukluk ve gençlik dönemi; cinsiyete, zamana ve topluma göre bazı kaymalar gösterebilmektedir.
Haluk Yavuzer (2002) insanın gelişim evrelerine ve cinsiyet farklarına göre dönemleri;
ilk çocukluk 2-6 yıl, son çocukluk 6-11 yıl (kızlarda); 6-13 yıl (erkeklerde), ergenlik
11-20 yıl (kızlarda); 13-20 yıl (erkeklerde) olarak tasnif etmektedir.
Genel kabule göre 10-12 yaşına kadar süren çocukluk döneminin ardından ergenlik / ilk
gençlik çağı yaşanmaktadır. Ortaöğretime devam edenlere genç denmektedir. Yirminci yüzyılın
ilk çeyreğine denk gelen söz konusu dönem için çocuk ve gençlik kavramları günümüzdekinden
farklı özellikler taşımaktadır. Çocuk denilecek yaştakilerin savaşa gitmek veya çalışmak zorunda
kalışları, onların daha erken olgunlaşmasını gerektirse de bu, tasnifi fazla etkilememektedir.
Oğuzkan (2001) yaş gruplarına göre çocukluk ve gençlik dönemlerinin sınırını şöyle çizmektedir:
İlk çocukluk çağı 2-6 yaşlarını kapsamakta ve bu çağa oyun çağı adı da verilmektedir. Okul
çağı olarak anılan ikinci çocukluk çağı terimi 6-10 veya 6-12 yaşları arasındaki yaş grupları için
kullanılmaktadır. Son çocukluk çağı ise 10-13 veya 12-14 yaşlarını kapsamakta olup bu çağa erinlik
çağı da denilmektedir. (s. 2)
Yalçın ve Aytaş (2005) çocukluk döneminin yaş sınırını 0-16 olarak belirlemiştir. İyi bir
çocuk edebiyatının eğitici, öğretici, ahlâkî değer yargılarını içeren ve aynı zamanda edebî değer
taşıyan, estetik zevk ve düşünce içinde yazılması gerektiğini söyler ve bir tanım eklerler:
Çocuk edebiyatı, çocukların büyüme ve gelişmelerine; hayallerine, duygularına, düşüncelerine,
yeteneklerine ve zevklerine hitap eden, eğitirken eğlenmelerine katkıda bulunan sözlü ve yazılı
verimlerin tamamıdır. (Yalçın & Aytaş, 2005: 17)
Çocuk edebiyatının farklı şekillerde tanımlandığı görülmektedir. Sever (2008); “Erken
çocukluk döneminden başlayıp ergenlik dönemini de kapsayan bir yaşam evresinde, çocukların
dil gelişimi ve anlama düzeylerine uygun olarak duygu ve düşünce dünyalarını sanatsal niteliği
olan dilsel ve görsel iletilerle zenginleştiren beğeni düzeylerini yükselten ürünlerin genel adıdır.”
(s.17) der.
Çocuk edebiyatı üzerine yapılmış çalışmalar gençlik edebiyatına nazaran daha fazladır.
Burada da olduğu gibi çocuk ve gençlik edebiyatı çoğu kez birlikte anılmaktadır. Gençlik edebiyatının
kendi kimliğini kazanmaya başladığını söyleyen Nesrin Zengin (2011) “Gencin beğeniler
dünyasında, benzeştiğine veya benzeşmesi gerektiğine hükmederek duygu, hayal ve düşünce
bakımından okumaya veya dinlemeye lâyık saydığı metinler dünyasına gençlik edebiyatı
denir. Türkiye’de gençlik edebiyatı, çocuk edebiyatının içinde değerlendirilirken yeni yeni çocuk
ve gençlik edebiyatı kavramları birlikte anılmaya başlanmıştır.” (s. 981) diyerek gençlik
edebiyatını tanımlar ve edebiyatımızda yer aldığı noktayı özetlerken Ali Gültekin (2011), 11-12
ile 15-16 yaş arası okurların genç, bu gruba yönelik metinlerin gençlik edebiyatı ürünü olduğunu
söyler (s. 26). Gençlik döneminin 13 yaştan başladığını kabul eden Sarıyüce (2012: 43) 12-
14 yaş arasına ilk gençlik edebiyatı, 14-18 yaş arasına gençlik edebiyatının hitap edeceğini savunur.
Yukarıdaki alıntılardan yola çıkılarak son çocukluğun 10-12 yaş, ilk gençliğin (ergenlik)
12-14 yaş, gençlik döneminin ise 14-18 yaş aralığı olduğunu söylemek genel görüşle pek çelişmemektedir.
2. TALEBE DEFTERİ DERGİSİ
Talebe Defteri; Muallim Ahmed Halid (Yaşaroğlu)’nun müessis ve müdürlüğünü yaptığı
“Talebe İçin Çalışır”, “Yarım Aylık Mecmua” ibareleriyle Perşembe günleri çıkan bir çocuk ve
gençlik dergisidir. Son sayısına tarafımızdan ulaşılamayan dergi (yayımlanıp yayımlanmadığı
net değildir) 5 Haziran 1913 – 20 Mart 1919 (23 Mayıs 1329 – 20 Mart 1335) tarihleri arasında
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 311