II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

1. Sahne: Bu bölümde hikâyedekiolayın geçtiği yer, zaman ve karakterlerle ilgili
bilgi verilir.
2. Ana ve Yardımcı Karakterler: Olayın oluşmasında birinci derecede etkili olan
veya olayı yaşayan karakter ana karakterdir, birincil derecede etkili olmayan karakter veya karakterler
ise yardımcı karakterdir.
3. Başlangıç Olayı:olayı başlatan olay veya olaylardır.
4. Problem:Hikâyedeki temel sorundur. Çözülmesi gereken bilinmezliktir.
5. Problem Çözme Teşebbüsleri:ana veya yardımcı karakterler tarafından problemi
çözmek için gerçekleştirilen eylemlerdir.
6. Sonuç:Problemin çözüm teşebbüslerinin ortaya koyduğu olumlu ya da olumsuz
durumdur.
7. Ana Fikir:Metinde anlatılanların bir yargı oluşturabilecek şekilde somut halde
dile getirilmesidir (Aktaş ve Gündüz, 2001).
8. Tepki:Ana karakterin veya okuyucunun olayla ilgili sergilediği duyuşsal ve bilişsel
davranışlardır. Tepki iki boyutta değerlendirilmelidir. İlk olarak karakterin tepkisidir. Olay
karakter açısından mutlu veya mutsuz şekilde sona erebilmektedir. İkincisi ise okuyucunun tepkisidir.
Okuyucu olarak metni oluşturan paragraflar arası uyum var mı, öğrenciye uygun mu,
verilmek, istenen mesaj değerlere uygun olup olmadığı konusundaki davranışıdır.
Hikâye haritasının kullanımı öğrencilerin metni daha iyi anlamalarını, temel ögeleri ve
olaylar arasındaki ilişkileri daha açık bir biçimde görmelerine yardımcı olmaktadır. Çocuğun
bilişsel duyuşsal, toplumsal gelişiminde, kelime dağarcığının artmasında, olayları yorumlamasında,
kültürel ve evrensel değerlerin öğretilmesinde, hayal gücünün zenginleşmesinde, eğlenmesi
ve okuma hazzını almasında etkili olan süreli çocuk yayınlarındaki hikâye edici metinlerin
çocuğa görelik ilkesine uygun olması gerekmektedir. Süreli çocuk yayınlarından olan 30 yıldan
fazla bir süredir kesintisiz yayın yapan Türkiye Çocuk dergisi, “yayına başladığı tarihten günümüze
kadar milli ve manevi değerlerimize önem veren, çocuklarımızı ve gençlerimizi kendi
öz kültürünü, tarihini, medeniyetini, vatanını, milletini seven ve onlara layık olmaya çalışan
nesiller olarak yetiştirmeye çalışan bir yayın olma” kaygısıyla hareket ettiği ifade edilen bu
dergi çalışma kapsamında değerlendirilmiştir.
Araştırmada Türkiye Çocuk Dergisi’nin 2014 yılı sayılarında yer alan hikâye edici metinlerin
hikâye haritası yöntemiyle analiz edilip çocuğa uygunluk ilkesine göre değerlendirilmesi
amaçlanmıştır.
Araştırmanın Modeli
Yöntem
Araştırma tarama modellerinden belge taramaya dayalı bir çalışmadır. Belgesel tarama
var olan kayıt ve belgeleri inceleyerek veri toplamaya dayanır. İlgili dergiler Karasar’ın belirttiği
içerik çözümlemesi yoluyla analiz edilmiştir. İçerik çözümlemesi, belli bir metnin, kitabın,
belgenin, belli özelliklerini sayısallaştırarak belirleme amacıyla yapılan bir taramadır. Belgelerdeki
belli bakış açıları, felsefeler, dil, anlatım vb. özellikler, derinliğine ve belli ölçütlere göre
yapılacak çözümlemelerle anlaşılır (Karasar, 2008; s.184). Araştırmada süreli çocuk yayınlarından
Türkiye Çocuk Dergisinin 2014 yılında yayımlanan sayılarında yer alan hikâye edici metinler
hikâye haritası öğelerine göre incelenmiştir.
Bulgular ve Yorum
Verilerin analizinde ilk olarak dergilerde yer alan hikâye edici metinler belirlenmiştir.
İlk belirlemelere göre dergilerde hikâye edici metin türünde öykü ve masallar yer almaktadır.
İncelenen dergilerde toplam 21 masal ve hikâye mevcuttur. Belirlenen masal ve hikâyeler
hikâye haritasında bulunan öğeler açısından incelenmiştir.
İncelenen masal ve hikâyelerde sahne öğesi altında yer ve mekân unsurları incelenmiştir.
Sahne bölümünde olayın geçtiği yer, zaman ve hikâyenin kahramanıyla ilgili tanımlamalar
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 503