II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

NİZAMİ GENCEVİ ŞİİRLERİNİN SÖZLÜ EDEBİYAT BİRİKİMLERİ
ARACILIĞIYLA ÇOCUK VE GENÇLERİN YETİŞMESİNDE ROLÜ
Fidan KASIMOVA *
ÖZET
Dünya edebiyatı tarihinde kendine has bir yer edinen, yaratdığı eserleri ile hem Azerbaycan, hem
de dünya edebiyatı hazinesini zenginleşdiren Nizami Gencevi yıllardır çocuk, genç, yaşlı, bir sözle her
kesin sevdiyi şairlerdendir. Eserleri her zaman araştırıcılar tarafından dikkat çeken şair çocuk ve gençliğe
hitab eden şiirlerinde doğruluk, eğitim, tahsil, insanlararası ilişkiler, dostluk, din, inanç, milli, manevi
değerlere saygı və s. gibi önemli meselelerden yeterince bahs etmişdir. Şair tüm bunlardan bahs ederken
bazen folklor motivlerini şiirlerinin esas kaynağı olarak götürmüş ve fikirlerini daha tesirli şekilde
okurlarına ilete bilmişdir.
Bildiride yazılı edebiyatın hem tek başına, hem de folklordan yararlanarak çocuk ve gençlerin
eğitimi, terbiyesinde rolü, onların vatanseverlik ruhunda büyümesi, milli-manevi değerlere yiyelenmesi,
geleneklerin korunması gerektiğini tebliğ eden unsurlar Nizami Gencevi yapıtlarından getirilen örneklerle
yorumlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Nizami Gencevi, sözlü edebiyat, çocuk ve gençlerin eğitimi
GİRİŞ
Azerbaycan klasik edebiyatının dahi temsilcilerinden biri olan Nizami Gencevi'nin söz
dünyası tükenmez bir kaynaktır. Yıllardır araştırmacılar onun çeşitli şiirlerinden geniş
bahsediyorlar. Şairin sanatında çocuk ve gençliğe ilişkin konular da çok yer almaktadır.
Edebiyatın çocuk ve gençlerin eğitimi ve terbiyesindeki önemli rolünü Nizami Gencevi
şiirlerini, poemalarını okumayla daha derinden anlamak mümkündür. Şair yeri geldikçe
folklordan, yeri geldikçe de kendisinin hazırda bir folklor örnekleri gibi diller ezberi olan
deyimleri aracılığıyla çocuklar, özellikle gençlere kendi fikir ve düşüncelerini, önemli öğütlerini
ulaştırmıştır.
Nizami şiirlerinde sanki insanın tam kamil bir insan gibi yetişmesini aşamalarla anlatıyor.
O öncelikle çocukların eğitimi, ardından milli, manevi değerlere saygı göstermesi, benimsemesi
ile ilgili fikirler söylüyor. Örneğin, "Hosrov ve Şirin" şiirinde Hosrovun çocukluk yıllarını
anlatırken yazıyor:
Öyle ki, beş yaşına ulaştı, ne görse
İbret alırdı, bakıp herkese.
Bahtı artırdıkça her yıl yaşını
Bilgiyle doldurdu o genç başını.
Ayak koyan zaman yedinci yıla
Güllere müşk saçdı güzelliğiyle...
... Günleri boş, bekar geçmesin diye,
*
Doç.Dr., Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Folklor Enstitüsü. gasimovafidan@yahoo.com
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 413