II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Son Ada, ekolojik dengenin bozulmadığı kaçıp sığınılacak son toprak parçasıdır. Bütünden
tamamen kopmayan bütüne de bağımlı olmayan Son Ada, Son Ada’nın Çocukları hikâyesinde
adada yaşayanların sığınağıdır. Son Ada diye adlandırılması insanın zarar vermediği son
toprak parçası oluşuyla ilgilidir. Ada suyun koruyuculuğu ve kuşatıcılığı altında olması sebebiyle
iktidar sahiplerinin, kapitalist sistemin yarattığı güç odaklarının ve ataerkil düzenin savunucularının
ulaşamayacağı ütopik bir yerdir. Adadakiler dışa kapalı bir yaşam sürdürmektedirler. İç
ve dış dünya arasında kurulan bu denge adaya sonradan gelen Başkanla bozulur. Adada kendi
hâlinde bir yaşam tarzı benimseyen bu insanlar dış dünyayı ya da öteki dünyayı Başkan’ın yaptıklarıyla
yeniden hatırlarlar. Mekânın insan psikolojisi üzerindeki etkisi herkes tarafından bilinmektedir.
Adanın dört tarafının sularla çevrili olması oradaki insanlara hem bütüne ait olma
hem de olmama hissini yaşatır. Adadaki insanlar hem dış dünyadan bağımsızdırlar hem de ihtiyaç
duyduklarında anakaraya ulaşabilecek imkânlara sahiptirler.
Ada bir yeryüzü cennetidir. Başkan bu yeryüzü cennetini cehenneme çevirir. İnsanlara
daha fazla mutluluk, özgürlük ve para vaat ederek adadaki bütün dengeleri alt üst eder. Son
Ada’nın Çocukları hikâyesinde Başkan, adeta kutsal kitaplardaki insanın cennetten kovulmasına
sebep olan şeytan gibidir. Adadaki insanları “Sevgili komşularım, dünya turizmin altın çağını
yaşıyor. Her yıl yüz milyonlarca turist, sıcak denizlere, mavi koylara sahip güzelim adalara
akıyor. Bizim adamız, dolayısıyla da siz, niye bu büyük endüstriden payınızı almıyorsunuz?
Bunu yapmanıza hiçbir engel yok. Hemen yarın ülkemizin ve dünyanın en büyük şirketleri gelip
bu cennet koylara beş yıldızlı oteller, diskolar, eğlence merkezleri yapmaya başlayabilir.” (Livaneli,
2015, s.82-83) sözleriyle kandırır. İhtiyaçları olmamasına rağmen daha fazla para kazanmak
adadaki bazı insanları cezbeder. Bunun üzerine Başkan adayı istediği gibi yönetmeye
başlar. Böylece cennet gibi ada, anakaraya benzer. Cennetten kovulan ilk insanlar için dünya bir
cehennemdir. Başkan, Son Ada’yı anakaraya dönüştürerek adadaki insanlara cehennemi yaşatır.
Toprağı kullanılması, sömürülmesi gereken bir nesneye dönüştüren Başkan, adayı turizm
cennetine dönüştürmek isterken adadakilerin unuttuğu bir kavramı su yüzüne çıkarır: mülkiyet.
Adada mülkiyet kavramı gelişmemiştir. Adadakilerin toplumsal, kültürel ve ekonomik kavramlardan
soyutlanmış bir yaşam tarzını benimsedikleri görülür. İnsanların kıyafet seçimlerinde,
gündelik hayatlarında ve birbirleriyle olan ilişkilerinde cinsiyetin belirleyiciliği yoktur. Bu yönüyle
hikâye, doğa yazınına örnek olabilecek bir eserdir. “… doğa yazarları, bedenin simgesel,
politik, sınıfsal ve cinsel kimliğini esere yansıtmazlar. Onların amacı, insan bedeninin biyotik
topluluklardan kopuk düşünülmemesini vurgulamaktadır. Ancak, bedeni söylemsel, toplumsal ve
kültürel kavramlardan soyutladıkları için ortaya bu kavramlardan arındırılmış, cinsiyetsiz ve
sınıfsız bir beden kavramı çıkmaktadır.” (Opperman, 2006, s.6) Adada sınıfsız bir topluluk vardır.
Toplu bir şekilde yaptıkları çam fıstığı hasadından elde ettiklerini bölüşürler. Herkese eşit
şekilde dağıtılan bu para gazete, süt gibi ihtiyaçlar için kullanılır. Ada sakinlerinin göçebe insanlar
gibi sadece evleri vardır; evlerini kondurdukları toprak parçası onlara ait değildir. Başkan
gelinceye kadar toprağın 1 Numara’ya ait olduğu gerçeği üzerinde durulmamıştır. Çünkü onlar
için önemli olan toprağa sahip olmak değil toprağı yaşamsal faaliyetlerine yetecek ölçüde kullanabilmektir.
Toprak, mülk olarak görülmez. Adada çevreyle bütünleşme söz konusudur. Toprak
metalaştırılmadığı için zarar da görmez.
Başkan ve adamları, insanlara daha iyi gelecek sunmak adına doğayı tahrip etmeye başlarlar.
Doğayı kontrol altına almak isteyen Başkan’ın, gelişigüzel uzamış dallara bile tahammülü
yoktur. “İki yanında upuzun ağaçların sıralandığı ve bu ağaçların yukarıda birbirine girerek
doğal bir gölgelik oluşturduğu yeşil bir tünele benzeyen yol” (Livaneli, 2015, s. 40) başkanın
adamları tarafından düzenli (!) hâle getirilir. Ağaçların dalları kesilerek aynı hizaya getirilir.
Bütün dalların aynı ölçüde olması Başkan’a göre medeniyetle ilgilidir. Ona göre insanın doğayla
giriştiği amansız mücadelenin adı medeniyettir. Medeniyetin amacı insanlara daha konforlu
bir hayat sunabilmektir. Ama medeniyet, insana daha rahat bir hayat sunarken bu rahatı başka
bir açıdan bozabilecek etkenlerin de oluşmasına zemin hazırlar. Medeniyet ve örtünme arasındaki
ilişki hikâyede insanların zamanla kıyafet seçimlerindeki değişiklikle açığa çıkar. Adadaki
insanlar cinsiyetsiz bir topluluk oluşturmuşlardır. Kıyafet seçimlerinde cinsiyet ve estetik belirleyici
unsurlar değildir. İnsanlar adanın iklim şartlarına uygun rahat kıyafetleri tercih ederler.
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 367