II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

OKUMA ALIŞKANLIĞI ÜZERİNE BİR ANALİZ
Yasemin KUŞDEMİR *
Pınar BULUT **
ÖZET
Araştırmada, ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelendiği ulusal ve uluslararası
araştırmalardan hareketle okumaya yönelik ilgi ve okuma alışkanlığını belirleyen etkenler incelenmiştir.
Çalışmanın verileri belgesel tarama ile toplanmıştır. “Okuma alışkanlığı” kavramı, 2005-2015
yılları sınırlı tutularak, YÖK Tez, ASOS İNDEX ve Google Scholar veri tabanları üzerinde taranmış; amaçlı
örneklem tekniğiyle ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığını ele alan 17 araştırma doküman
olarak incelenmiştir. İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlıklarına yönelik yapılan araştırmaların
öğrenciler, öğretmenler ve anne-babaların katılımıyla gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Değerlendirme
ve analizler sonucunda ortaya çıkan genel sonuçlar şunlardır: Öğrencilerin günlük kitap okuma alışkanlıkları
sosyo–ekonomik düzeylerine göre farklılaşmaktadır; orta sosyoekonomik çevrede bulunan
öğrencilerin kitap okuma alışkanlığı tutum düzeyleri daha yüksektir. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun
kütüphanelerden düzenli olarak faydalanmadığı; kitap okumayı, bilgisayar kullanma ve televizyon izleme
etkinliğinden sonra tercih ettiği; bir gün içinde 1 saatin üzerinde bilgisayar ve interneti kullanımının kitap
okuma alışkanlığını olumsuz olarak etkilediği belirlenmiştir. Öğrencilerin kitap okumalarına engelleyen
nedenler arasında derslerinin yoğunluğunu ve sınavlara hazırlanmalarını, okumayı sevmemelerini, televizyon
ve bilgisayar kullanmalarını gösterdiği tespit edilmiştir. Okuma alışkanlığını etkileyen unsurlar,
sosyoekonomik düzeye farklılık göstermektedir. Ayrıca öğrencilerin okul dışında ilgileri ve merakları
doğrultusunda yayın türlerini okumaya zaman ayırdıkları anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kitap Okuma, Okuma Alışkanlığı, Okuma
Giriş
Okuma becerisi kazandırma, ardından bu beceriyi alışkanlık haline getirme, eğitim ve
öğretim programlarında her zaman öncelikli amaçlar arasında yer almaktadır. Okuma alışkanlığı
kazanma bireylerin sahip olması gereken önemli niteliklerdendir. Çünkü okumak, insanın ufkunu
açan, kendini tanımasını sağlayan, özgüvenini artıran, yenilikleri görmeye ve anlamaya
rehberlik eden bir beceridir. Ayrıca okumak önce bireysel düzeyde, ardından toplumsal düzeyde
gelişmeye imkân sağlamaktadır.
Kitapları sevmeyi, seçmeyi bilmek, okuma alışkanlığı, olgunluğu ve zevkine ulaşmak,
okunan kitaplarla hayat arasında bağlar kurmak, okuma yeteneğini geliştirebilen çocuk merkezli
eğitimle gerçekleşebilir (Şirin, 2007, 167). Okuma alışkanlığına sahip insan yetiştirme gayesinin
temel sebebi; insanın yaşadığı toplumda ve dünyada kültürel, politik, sosyoekonomik düzeyde
var olması, hayata nitelikli katkı sunmasının yolunun -bir şekilde- okumaktan geçiyor olmasıdır.
Bu bağlamda kitap okuma alışkanlığının küçük yaşlardan itibaren kazandırılması gereken
önemli bir beceri olduğu düşünülmektedir. Çocukların ve dolayısıyla eğitim sistemi içinde öğrencilerin
kitap okuma durumları da toplumların temel ilgi alanları ve sorumlulukları arasındadır.
*
Dr., Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi. yaseminkusdemir@kku.edu.tr
**
Dr., Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi. pnrbulut06@hotmail.com
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 419