II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

ettiği noktalar değerlendirilmiş, kişinin insan-ı kâmil olma yolundaki serüveninin masallara
konu olduğu bu yöntemle ortaya koyulmuştur. (Gürses, 2007: 76-99)
Masalların içerdiği mana derinliğini kavramamızda Bilkan’ın “Masal Estetiği” isimli kitabında
yer alan masal çözümlemeleri, Batılı araştırmacıların yöntemlerinden farklı olmakla
beraber, bu konuda aydınlatıcı fikirler vermektedir. Özellikle “Kıssatü’l Gurbeti’l- Garbiyye”
isimli masalını açıklarken her bir ismin, olayın ve mekânın manevî değerlere işaret eden birer
sembol olduğunu teker teker açıklar. Hatta Kur’an-ı Kerim’e yapılan telmihlere de işaret eder.
Yine “Horoz Masalı” adıyla söylenmiş masala da aynı nazarla bakarak içerdiği remizleri ve
işaret edilen değerleri anlatmaktadır. (Bilkan, 2009:115 ve 146)
Bunlardan başka Yavuz’un masallardaki iletiler üzerinden yaptığı çalışma da masalları
anlamada bize yardımcı olmaktadır. “Masallar ve Eğitimsel İşlevleri” ismiyle yayınlanmış olan
çalışmada masallardaki iletileri etik iletiler, psikolojik iletiler, sosyolojik iletiler, ekonomik iletiler
ve öteki iletiler olmak üzere beş ana başlıkta işlemekte ve böylece bir ileti dizini oluşturmaktadır.
Bu iletileri yorumlarken de masalların hayatta var olan olguları yansıttığı neticesine ulaştığını
ifade etmektedir. (Yavuz, 2002:61)
Ülkemizde akademik düzlemde yapılan masal araştırmalarında masallar yorumlanırken
genellikle yöntem olarak Jungcu yöntem ile Yapısalcı yöntem takip edilmektedir. Bu yöntemlerin
bakış açısı ufuk açıcı olmakla beraber bulunduğumuz edebî inceleme zemininde tasavvufî
anlayışın sembol zenginliğini kenara koyarak yapılmış bir inceleme ortamı oluşmaktadır. Hatta
Jungcu analiz yönteminin kavramlarını kullanarak tasavvufi neticeler çıkarılması bile mümkün
olmaktadır. Oysa ki, Bilkan’ın da uygulamış olduğu gibi, Hüsn-ü Aşk’ın, Mesnevî’nin hikayelerinde
ve diğer tasavvufî edebiyatımızda kullanılan sembolleri anonim masallarımızda bulmak
oldukça aydınlatıcı olacaktır.
Burada bahsettiğimiz çalışmalar bizim masalları anlamamız için birer örnek niteliğindedir.
Masallar hangi bakış açısıyla incelenirsen incelensin; kültürel, evrensel veya dinî; pek çok
değerden oluşan bir hazineyi bize sunmaktadır. İlk okunduğunda verdiği anlamla başlayan birinci
katmandan itibaren, mana derinliği, incelendikçe açığa çıkacaktır.
KAYNAKÇA
Bilkan, Ali Fuat.Masal Estetiği, 2. Basım, İstanbul: Timaş Yayınları, 2009.
Boratav, Pertev Naili. Folklor ve Edebiyat 2, 1. Basım, İstanbul: Adam Yayınları, 1983
Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, 6. Basım, İstanbul : Gerçek Yayınları,
1992.
Bratton, Fred Gladstone. Yakın Doğu Mitolojisi, Nejat Muallimoğlu (çev.), 1. Basım, İstanbul:
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV), 1995
Elçin, Şükrü. Halk Edebiyatına Giriş, 1. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları, 1993.
Gürses, İbrahim. “İbrahim , Jung’cu Arketip Teorisi Bağlamında Tasavvufî Öykülerin Değerlendirilmesi:
Sîmurg Örneği”, Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fak. Dergisi, (2007) Cilt: 16, Sayı:1,
ss.77-96.
Estes, Clarissa P., Kurtlarla Koşan Kadınlar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003.
Fromm, Erich. Rüyalar, Masallar, Mitoslar; Aydın Arıtan (çev.), 2. Basım: Arıtan Yayınevi, İstanbul,
1992
Özkan, Tuba. Bey Börek Anlatılarının Kahramanın Yolculuğu Açısından İncelenmesi, (Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, S.B.E., 2006)
Propp, Vladimir. Masalın Biçimbilimi, Mehmet Rifat (çev.), 2. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası
Yayınları, 2011.
Salahi, Mehmed. Kamus-i Osmani, İstanbul: Mahmutbey Matbaası, 2. c.1329.
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 455