II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Kurguda Sakız Sardunya pek çok konuda çevresindekilerden farklı davranır, yaşının
üzerinde fikirler taşır ve hayaller kurar. Onun çevresindekilerden farklı düşündüğü konulardan
biri de isim koyma bahsidir. Büyüklerin neden akıllarına gelen isimleri evlatlarına verdiğini aklı
almayan ve bu konuda çocuklara danışılmamasına hayret eden Sakız Sardunya, insanın hayatı
boyu taşıyacağı isim konusunda söz sahibi olmamasını doğru bulmaz (22). Sakız Sardunya’nın
akranlarından farklı düşündüğünü gösteren diğer bir örnekse derste geçer. Japonya’ya niçin
Uzakdoğu denildiğine anlam veremeyen Sakız Sardunya, bu durumun nedenini sorgulayarak
öğretmenine bir soru yöneltir. Öğretmeninin “Hem uzak hem doğuda olduğu için” cevabından
tatmin olmayan Sakız Sardunya, “Ama Çin’de yaşayan birine göre Japonya yakın. Avustralya’daki
biri için orası Uzak Doğu değil, Yakın Kuzey (26-27)” diyerek klasik düşünmediğini bir
anlamda ispatlar. Sakız Sardunya’nın sadece düşünceleri değil hayalleri de bir hayli farklıdır.
Hayallerin sınırları olmadığı bilinmekle birlikte eserde kurulan hayallerin ciddi bir zemine oturduğu
da aşikârdır. Örneğin derste canı sıkılan Sakız Sardunya’nın başını önüne eğip gözleri
dolu dolu atlasa bakması ve başka bir diyarda olmayı düşleyerek “Afrika'da filler, zürafalar,
zebralarla koşmak; Güney Amerika'da lamaları beslemek; Asya'da çöl geyiklerini kovalamak ve
Antarktika’da foklarla top oynamak (32)” şeklinde tasavvurlarda bulunması onun hayallerinin
de farklı olduğunu ortaya koymaktadır.
Eserde hayal, düşünce ve birikim noktasında Sakız Sardunya’nın üst noktada konumlandırılışı
onun diline de yansımıştır. Oldukça güzel cümleler kuran Sakız Sardunya etkili bir
üsluba sahiptir. Örneğin yetişkinlerin sıklıkla tekrarladığı “çocuk aklı” kavramını her çocuğun
birbirine benzememesi nedeniyle doğru bulmayan Sakız Sardunya, “Çocuk aklı” diye bir şey
vardı demek. Büyükler bunu bu kadar sık tekrarladığına göre. Peki ya ergenler?(Kuzeni Bahar
on üç yaşındaydı) Onlarınki de “ergen aklı” olmalıydı… Gençlerinki “genç aklı”… Orta yaşlılarınki
“orta yaşlı aklı”… Emeklilerinki “emekli aklı”… Tabii yaşlılarınki de “yaşlı aklı” olmalıydı
(20).” şeklindeki cümleleriyle bu durumdan yakınmakta, bu yakınma hâlini de etkili bir
söylemle ortaya koymaktadır. Sakız Sardunya’nın dili etkili kullanmasının bir başka örneği ise
somon balığı ile konuşmasında görülür. Somon balıklarının ağızlarını açıp kapamak suretiyle
konuştuklarını fakat bu konuşmayı insanların duymadıkları öğrenen Sakız Sardunya bu durumu
“Bazen birinin ne dediğini bilmiyorsan o konuşmadığı için değil, sen duymadığın içindir (120-
121).” şeklindeki veciz bir cümleyle özetler. Benzer şekilde bir ateşböceğinin kendisini dev
görmesi sonucu Sakız Sardunya’nın kurduğu “Bakan göze göre her şey değişmekte. Kimine dev
görünen, kimine cüce (126).” cümlesi de bir önceki cümle kadar vecizdir. Sakız Sardunya bu
kadar etkili cümleler kurmasından kaynaklanıyor olacak ki aynı zamanda ikna kabiliyeti çok
yüksek bir karakterdir. Nitekim o kendilerine kötülük yapmak isteyen bir cadının aklını bile
kurduğu cümlelerle karıştırmış, cadıya “Ben aslında kötülük yapmak istemiyorum. Sonra bütün
çocuklar benden nefret ediyor. Hâlbuki ben sevilmek istiyorum (108).” cümlelerini söyletmiştir.
Kitapta Sakız Sardunya karakteri özelinde belirgin olarak ortaya çıkan bir diğer özellik
ise Sakız Sardunya’nın oldukça hisli bir çocuk oluşudur. Asutay’ın ismini ilk duyduğu anda
“Hiç böyle isim duymadım (83).” diye ağzından bir cümlenin kaçması üzerine suratının kıpkırmızı
kesilmesi ve utanması (83); küreyi kütüphaneden çıkardığı için Asutay ve Zeliş’e istemeden
zarar verdiğini düşünüp bu durumun üzüntüsünü yaşaması (90); eve geç kalınca anneannesinin
meraklanacağını düşünüp bu nedenle kaygılanması (138); belki de en önemlisi anne ve
babası üzülmesin diye babasının ameliyatını bilmiyormuş gibi davranması (68) bu eksende düşünülebilecek
kesitlerdir. Esasında Sakız Sardunya’nın hisli oluşuyla birlikte düşünülebilecek
başka bir husus ise onun duyarlı bir birey oluşudur. Özellikle çevreye karşı oldukça duyarlı olan
Sakız Sardunya, ne kadar kâğıt harcanırsa o kadar çok ağaç kesmenin gerekli olduğunu bildiğinden
defterini son derece dikkatli kullanıp boşa kâğıt harcamamaktadır (69). Aynı şekilde
sokakların, evlerin aksine temiz olmadığını düşünerek bu duruma üzülmekte (42), yeşili ve doğayı
korumak için kampanyalar yapmaktadır (150).
Son olarak Sakız Sardunya için yol gösterici ve lider özelliklere sahip bir karakterdir
denilebilir. Sakız Sardunya’nın EFHİMA Ülkesinde orijinal fikirler üretmek adına “Şehirdeki
bütün çocuklara kâğıt kalem verin. Onları özgür bırakın. ‘Sen çocuksun yapamazsın, sen çocuksun
anlamazsın,’ demeyin. Anlatın. Konuşun. Yüreklendirin. ‘Yapabilirsin,’ deyin. Cesaretlendi-
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 147