II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

kişisel eğilimden kaynaklanan okumalarında yalnız içsel motivasyonun etkili olduğu,
dışsal motivasyonun etkili olmadığı belirlenmiştir. Öğrencilerin okul dışındaki ilgileri
ve merakları doğrultusunda yayın türlerini okumaya zaman ayırdıkları anlaşılmaktadır
(A12). Bu sonuç, öğrencilerin aile tutumu, okul çevresi, kütüphane, kitapların özellikleri
gibi dış dünyadan gelen etkilerden ziyade kendi duygusal ve zihinsel dünyalarındaki
sebeplerle okumaya yöneldiklerinin bir işareti olarak düşünülebilir.
Öğrencilerin büyük bir kısmı kendilerinde okuma alışkanlığı olduğunu belirtseler de,
veliler ve öğretmenlere göre öğrencilerin sadece yarısı okuma alışkanlığına sahiptir
(A1). 4. ve 5. sınıf öğrencilerin çoğunluğu okuma alışkanlığına sahip değildirler. Bu öğrenciler,
orta ve alt düzey okuyucudurlar (A16).
İlkokul 4. ve 5. Sınıf öğrencilerinin önemli bir bölümü (%41) kendi isteğiyle bir ayda
hiç kitap okumadıklarını belirtmektedirler (A16).
Ortaokul öğrencileri arasında düzenli olarak kitap okuyanların oranı %26’dır (A13).
İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin büyük bir kısmı “boş zamanlarında kitap okuduğunu”
belirtmektedir (A5, A9, A10, A15, ). Bunun yanında öğrencilerin boş zamanlarında
kitap okumayı bilgisayar kullanma ve televizyon izleme etkinliğinden daha sonra tercih
ettiği, bilgisayar kullanma ve televizyon izleme süresi ile kitap okuma sıklığı arasında
ters orantı vardır (A11, A16, ).
Ortaokul öğrencilerinin bilgisayar ve interneti günde 1 saatin üzerinde kullanmalarının
kitap okuma alışkanlıklarını olumsuz olarak etkilediği ve azalttığı belirlenmiştir (A13).
Araştırmalarda en çok sorgulanan konulardan biri öğrencilerin kitap okuma/okumama
sebepleridir. İncelenen 17 araştırmadan 16’sında bu soru öğrencilerin kendisine doğrudan sorulmuş
ve cevaplar en sık tekrarlanandan en aza doğru sıralanmıştır. Gerek ilkokul gerekse ortaokul
öğrencilerinin benzer sebepler öne sürdükleri tespit edilmiştir. Buna göre ilkokul ve ortaokul
öğrencilerinin kitap okuma sebepleri genel olarak şunlardır:
Okumayı sevmek (A6, A11, A17).
Öğrencilerin büyük çoğunluğu bilgi sahibi olmak, kendisini geliştirmek ve okuma hızını
artırmak için düzenli okuma yapmaktadır (A1, A11).
Bilgi kazanmak, daha iyi anlamak, düşünce ve zekâyı geliştirmek, daha başarılı olmak
(A16, A17).
İyi bir boş zaman etkinliği olduğu için (A11).
Yapacak başka bir şey olmadığı için (A11).
Derslere katkısı olduğu için (A11)
İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin kitap okumama sebepleri genel olarak şunlardır:
Vakit bulamamak, zamansızlık (A1, A2)
Derslerden zaman kalmaması (A2, A6, A8, A10, A15 )
Okumayı sevmemek (A2 )
Kitap fiyatlarının pahalı olması (A6).
Televizyon seyretmek (A6, A8, A11).
Sınavlara hazırlanmak (A8, A10, A15).
Kitap okumaktan hoşlanmamak (A11).
Bilgisayarda zaman geçirmek (A11).
424 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu