II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

“Tüm sözcükleri yerleştirdikten sonra, Birlikte’yi kitabın son sayfasına koymak zorunda kalıyorum.
Üstünde iki kişinin oturduğu bank resmi sayfada tek başına kalıyor. Nerede? Tekerlekli sandalye.
Jason kaşlarını çatıyor. ‘Seni onsuz hayal ettim. Koştuğun rüyanda olduğu gibi’. Tekerlekli sandalye.
Resim. İçinde. İstemek. ‘Yalnızca, düşündüm ki-‘ Çıkar. Onu. Dışarı. Jason suratını asıp bakışlarını
çeviriyor” (KB, s. 163).
Jason, bedensel engelini kabul etmiş ve onunla yaşamayı öğrenmiş bir çocuktur. Başkaları
tarafından bu engelinin görmezden gelinmesine ya da yok sayılmasına tepki göstermiştir.
Çocuk okur bu tümcelerle karşılaştığında engellileri olduğu gibi kabul etmenin önemini sezinlemiştir.
“‘Hayır… yani… dünya klinik gibi bir yer değil. Kliniğin dışında, insanlar gözlerini dikip bakıyorlar.
Ya da hızla uzaklaşıyorlar ve ne düşündüklerini de biliyorum: ‘Ah, ne kadar kötü değil mi?’ ya da
‘Bu çocuğun ne sorunu var?’ ya da ‘Ay, onun yerinde olmadığıma seviniyorum’. Sinirime dokunuyor
bunlar. ‘Başka insanların böyle düşünmesi, düşündüklerinin doğru olduğu anlamına gelmez’” (KB, s.
176).
“‘Çocukların David’e nasıl baktıklarını görüyorum ve bu canımı yakıyor, çünkü ne düşündüklerini
biliyorum. Hatta daha da kötüsü, ona bakmıyorlar, sanki görünmezmiş gibi, yalnızca çevresine bakıyorlar.
Bu beni delirtiyor, çünkü acımasızca ve beni de görünmez yapıyor’” (KB, s.190).
“‘Kristi’ye senin hakkında her şeyi anlatmadım. Ona tekerlekli sandalyenden ve iletişim kitabından
söz etmedim; nasıl tepki vereceğini bilemedim. Söz etmem gerekirdi, çünkü sen benim arkadaşımsın
ama durum gittikçe zorlaştı’” (KB, s. 190-191).
Yukarıdaki tümcelerle tüm engellilerin günlük yaşantı içerisinde yaşadıkları sorunlar,
karşılaştıkları durumlar ve onların duygu dünyasında yarattığı kırgınlık, öfke ve üzüntü somutlanmıştır.
Kişinin Kendisinin Engelliliğe Bakış Açısı
“Konuşamıyor, hatta mırıldanamıyordum; tek bir adım atabilmek şöyle dursun, destek olmadan
kendi başıma oturamıyordum bile. Uyuşuk ya da hareketsiz değildim. Uyku dışında beni hiç terk etmeyen
vahşi, sert, yılan gibi kıvrak bir hareket biçimim vardı. Parmaklarım sürekli bükülmüş ve kıvrılmış haldeydi;
kollarım arkaya sarkıyordu; sık sık kasılıyordum; başım da yanlara ve arkaya kayıyordu. Garip,
küçük, şekilsiz bir tiptim” (SA, s. 13).
Sol Ayağım adlı çocuk romanında Christy’nin yaşamöyküsü kendi ağzından anlatılmıştır.
Engelli bir çocuğun otobiyografisi olma özelliğiyle de roman önem taşımaktadır. Anlatıcının
engelli olması ve kendi yaşamöyküsünü kaleme alması romanın gerçekliğini ve inandırıcılığını
artırmaktadır. Bu bağlamda yukarıda betimlenen Christy’nin dış görünüşü çocuk okur için oldukça
çarpıcı bir örnek olarak karşımıza çıkmaktadır.
“Artık on yaşında, yürüyemeyen, konuşamayan, kendi kendine yemek yiyemeyen ya da giyinemeyen
bir çocuktum. Çaresizdim, ama ne kadar çaresiz olduğumu yeni fark etmeye başlamıştım. Kendimle
ilgili hâlâ hiçbir şey bilmiyordum: Diğerlerinden ‘farklı’ olduğum gerçeği dışında hiçbir şey bilmiyordum.
Beni farklı kılan şeyin ne olduğuna ya da neden böyle olması gerektiğine dair hiçbir fikrim yoktu.
Yalnızca koşamadığımı, futbol oynayamadığımı, ağaçlara tırmanamadığımı, hatta diğerleri gibi kendi
kendime yemek bile yiyemediğimi biliyordum” (SA, s. 51-52).
Kardeşimm Benim adlı romanda Catherine’in David hakkında düşündükleriyle Sol Ayağım
adlı romanda Christy’nin kendisiyle ilgili düşündükleri koşutluk göstermektedir. Tek fark
David bedensel engelli olmadığı için daha olumlu bir duygu durumu içerisinde gözlemlenirken
Christy ise bedensel engelinden dolayı yaşayamadığı deneyimler için duyduğu öfkeyi, üzüntüyü
ve çaresizliği doğrudan dile getirmiştir. Her iki romandaki kahramanların yaşam düzeylerine
bakıldığında Jason’un ailesinin maddi olarak daha iyi olanaklara sahip olduğu söylenebilir ancak
ailelerin çocuklarına gösterdiği ilgi bakımından kıyaslamak gerekirse her iki ailenin de çocuklarının
sevgi ve ilgi gereksinimini karşıladıkları gözlemlenmektedir.
“Çok geçmeden benim de birlikte çok eğlendiğim arkadaşlarım oldu. Bunlar bizim mahalleden
çocuklardı ve hiç soru sormadan beni aralarına kabul edecek kadar genç ve samimiydiler. Benimle birlikte
büyümüşlerdi ve bir şekilde benimle arkadaş olmak onlara benimle büyümemiş olan çocuklardan daha
kolay geliyordu. Aslında çoğu benim sorunumu garip bir üstünlük, neredeyse tanrısal bir özellik kabul
ediyordu. Bana tuhaf, çocuksu bir tavırla saygı gösteriyorlardı” (SA, s. 27).
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 603