II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

küçük dolaşıyor", "Küpə bala", E.. Semedovun "Ayının armut ağacı", "Tilki tülkünü buyurdu,
tilki de kuyruğunu", "Carçı horozlar", "Adil kralla deyirmançının masalı", "Elma dersem gelirsin,
armut dersem gelmezsen", "Kuş dili bilen Orhan", N.Süleymanovun " Anar Anar oldu,
Orxan da orxan "," Orhan ters oğlan "," Elçin çok istiyor, yoksa Elcan " “Gece kuşları "vb. milli
geleneğe bağlılıkları, halk düşüncesinde olanlara özelliği ile büyük değer kazanıyor.
Geçen yüzyılın 60-80 yılları çocuklar Nesrin'i yaşlı neslin temsilcileri (S.Rehimov, Mir
Celal, E.Veliyev, E.Abbasov, Q.İlkin, S.Veliyev, M.Rzaquluzadə) o dönemde edebiyata yeni
gelen gençliğin (Anar'ın , Elçinin, M.İbrahimbəyov, R.İbrahimbeyov, İ.Melikzade, X.Hasilova,
N.Süleymanov, Ə.Babayeva, Ə.Səmədli) yaratıcılığı temsil ediyordu. Onlar eserlerinde işte
folklor janrlarına, efsane, rivayet, destan, masal təhkiyyəsinə ve imajlarına taleple (sistemli ve
sürekli), hem de milli değerlere öncelik vererek mevcut ideolojinin belirlediği prensipleri ihlal
yolunu tuttular. Anar'ın "Yağmur kesti", Elçinin "Bin geceden biri", "Gümüşü, turuncu",
"Günay, Yalçın, Nigar, bir de bir Selim", M.Rüstəmbəyovun "Çocukluğun son gecesi",
R.İbrahimbeyovun "Çölün beyaz gecesi", İ.Məlikzadənin "Özge annesi", M.Aslanın "İlkinin
annesi", "Zor qıy-qıy", "Çocukların konuşmaları", "Sarıdaş köyünün çocukları", Z.Xəlilin
"Ballıca", "Çırak ninenin masalları", "Cırtdanla Azmanın yeni maceraları "," Dünyanın en
küçük masalları "" Merhaba, Cüce ", X.Hasilovanın" Nailənin kubikleri "," İlk mektup "," Karın
hediyesi "," Baba ve torun "," Ninem okulda "," krançı ve serçe yuvası ", Ə.Babayevanın"
nenecan, masal de "," Böğürtlen reçeli "," Gülaçarın kuklası "," Kız Kamil "," Altın Buzağı ",
N.Süleymanovun" Sedefli saz "," Qoruqçu "," Yeter nine "vs. . gibi çocuk hikayeleri özgünlüğü,
folklor üslubu, içeriği ile yirminci yüzyılın ikinci yarısında ve ondan sonra olan tabloyu yansıtır.
Bilindiği gibi, "elverişli süjetler, tatlı dil, sorunsuz tehkiye dolgun karakterler, unutulmaz karakterler,
olaylardaki elvanlıq, iç dinamiğin, beklenmedik situasiyalar, sanatsal tasvir araçlarının
bolluğu, zengin bir fantezi, iyimser ruh, zarif mizah vb. halk edebiyatını çocuklara sevdirir.
Görüldüğü gibi, folklor kendisinin geniş ve elverişli imkanları ile çocuk edebiyatına çok şey
vaat ediyor. Gerçekten de onlar arasında bağlantı çoxxasəli, çoxəlamətli niteliktedir "(3). Bu
nedenle, geçen yüzyılın ikinci yarısında folklor geleneklerine atıfta çoğalıyor, milli manevi
değerlerin ifadesi amaçlı olarak çeşitli formlarda çocuklar Düzyazı kendine yer buluyor.
Örneğin, Ə.Babayevanın "Nineler ... efsaneler" hikayesi orijinal tehkiyesi, masal formullarının
daşınışı ve ifadeliliyi açısından dikkat çekicidir. Hikaye Azerbaycan'ın büyük şairi S.Vurğun
hakkındadır. Şairin heykeli önünde duran nine ile torun arasındaki sohbeti, masal-anı temsil
eder. Hikâyenin sonluğunda tipik olacak bir bölüm var. Orada deniyor: "Melek ninenin masalını
dinledikçe ben elli yıl değil, yüz yıl sonra dillere düşecek efsaneler hakkında düşünüyordum.
Ninelerin yumuşak, kırışıklık kesmiş dudaklarından direkt kalbimize, hafızalarımıza Atılan
efsaneler, masallar hakkında düşünüyordum.
Eh, nineler... nineler! İyi ki, siz varsınız. Çocukluğumuzun şeffaf, mavi anılarını gök
boncuk gibi sapa yaptıklarını boynumuzdan kolay nineler, siz olmasaydınız biz ne yapardık?
Bana öyle geliyor ki, sadece çocukluğumuza, bütün hayatımıza süs veren masallar, efsaneler,
bayatılar, ninniler, oxşamalar - hepsi büyükanneleri dişsiz ağzından, qırışlı dudaklarından
akıp dökülür.
Sağ olun, teşekkür ederim bizim akıllı, nağıllı nineler ... Bize ilk necabet, sevgi dersi
veren, yüreğimizi cömertçe genişleten, iyi hisler uyandıran nineler, akıllı, nağıllı nineler ... "(4).
Görüldüğü gibi, yirminci yüzyılın ikinci yarısı Azerbaycan çocuklar sanatsal nesri halk
düşüncesinden, milli-manevi değerler sisteminden, folklor kültüründen qaynaqlanmaqla orijinal
sanatsal örneklerin oluşmasını aktlaşdırmışdır. Çocuk edebiyatında folklora başvuran bir ifade
tipi olarak ortamı, bakış açısı oluşturma işlevi ile büyük değer kazanıyor.
KAYNAKÇA
Abdulla B., Rüstəmbəyli S., Hüseynli S. Ədəbiyyat. Bakı: Çaşıoğlu, 2002
Babayeva Ə. Küləyin tərkində. Bakı;Gənclik 1983.
Xəlil Z., Əsgərli F. Uşaq ədəbiyyatı. Bakı: ADPU, 2011, 498
Məmmədov M., Babayev Y., Cavadov T. Pedaqoji mühit və uşaq ədəbiyyatı. Bakı: Maarif, 1992, 288 s,
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 191