II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

TEMATİK ÇOCUK KANALLARINDA YAYINLANAN ÇİZGİ FİLMLERE
İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME
Yasemin BAKİ *
ÖZET
Bu araştırmada çocuklara yönelik tematik kanallara ve bu kanallarda yayınlanan çizgi filmlere ilişkin
bir değerlendirme yapılması amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analiziyle gerçekleştirilen
bu araştırma çocuklar için ücretsiz yayın yapan TRT Çocuk, Planet Çocuk, Minika Çocuk,
Minika Go, Yumurcak TV, Cartoon Network ve Kidz TV adlı kanallarda 2015 yılı ağustos ayı yayın akışı
içerisinde yer yayınlanan çizgi filmlerle sınırlı tutulmuştur. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde
içerik analizi türlerinden kategorisel analiz kullanılmış, elde edilen verilerin f ve % değerleri tablolaştırılarak
sunulup yorumlanmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre yerli tematik çocuk kanalı sayısının
3-14 yaş aralığında sınırlandırıldığı ve 0-3 yaş ve 14 yaş üstü çocuklara hitap eden ücretsiz bir tematik
kanal olmadığı belirlenmiştir. Bununla birlikte Türkiye’nin yapımcı olduğu kanal sayısı fazla olmakla birlikte
bu kanallarda yayınlanan çizgi filmlerin ağırlıklı olarak yabancı çizgi filmlerden oluşurken yerli yapım
çizgi filmlerin çok az olduğu ve çizgi film sektörünün küresel kültürün etkisi altında olduğu sonucuna
ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Çocuk edebiyatı, çizgi film, tematik çocuk kanalları.
1. GİRİŞ
Günümüzde teknolojik alanda yaşanan hızlı değişimle birlikte kitle iletişim araçları da
hızlı bir yenilenme süreci içerisine girmiştir. Bu değişim sürecinde internetten mobil medyaya
kadar birçok teknolojik aracın ve medya kanalının yaygınlaşmasına karşın televizyon hâlâ birçok
ülkede en çok takip edilen temel iletişim araçlarından biridir (Kip, 2013; İlhan, 2014). Televizyonun
devlet kontrolündeki yapısı 1960’lı ve 70’li yıllardaki yayıncılık teknolojisi, sosyal,
politik ve ekonomik değişimlerle birlikte 1980’li yıllarda ABD’nin lider rolünü üstlendiği liberal
politikaların gücünü arttırmasıyla Avrupa’da ve Türkiye’de diğer sektörlerde olduğu gibi
yayıncılıkta da serbest rekabet ve özel girişimlerin önünün açılıp gelişmesini sağlamıştır (Ankaralıgil,
2014). Bu gelişim ve değişimde rekabet içerisindeki ortamda sosyal talep ve beklentiler
sürecin ana katalizörü olmuş ve Türkiye’de de 1990’lı yıllardan itibaren özel yayıncılık büyük
bir hızla gelişmiştir. Bu değişimle birlikte günümüzde Türkiye’de çeşitli kategorilerde 550’nin
üzerinde televizyon kanalı yer almaktadır (Ankaralıgil, 2014). Değişen teknolojik olanaklarla
birlikte her kesim ve yaş grubuna hitap eden eden çeşitlilik ve niteliklere sahip olacak şekilde
her geçen gün kendini yenileyen bu aracın, uydu yayıncılığının gelişimine paralel olarak tematikleşme
eğilimi içerisine girmesini sağlamıştır. Uluslararası anlamda kaydedilen bu değişimle
Türkiye’de de müzik, spor, belgesel, moda, haber, çocuk, sinema gibi pek çok ulusal ve uluslararası
tematik televizyon kanalının yayın hayatına başlamıştır (Kaya, 2014; Kip, 2013). Özellikle
2000’li yıllarda bilgisayar, yayıncılık teknolojileri ve animasyon tekniklerinin gelişip ucuzlamasıyla
çocuk kanallarının sayısında büyük bir artış yaşanmıştır (Ankaralıgil, 2014). Silverstone’a
(2006) göre evcil bir araç olan televizyon bu yenileşme içerisinde çocuk dünyasına hitap
eden bir yapıya da kavuşmuş ve bu değişim yapılan yayınların içeriklerinin yanı sıra çocuğun
kendine has dünyası ve mevcut niteliklerinin ön plana çıkarıldığı çocuklar için tasarlanan tema-
*
Öğr.Gör.Dr., Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü. yasemin.baki@erdogan.edu.tr
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 373