II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Ailenin gelir düzeyi arttıkça öğrencilerin kitap okuma alışkanlık
düzeyleri de artmaktadır (A6, A7, ).
Öğrencilerin yaşadıkları yerleşim birimleri küçüldükçe kitap okuma
alışkanlığı düzeyleri de azalmaktadır (A6, A7).
Tablo 2’den hem ilkokul hem de ortaokul öğrencileri arasında kızların kitap okuma
alışkanlık ve ilgilerinin erkeklere göre daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. “En çok orta sosyo
ekonomik düzeyde yer alan öğrenciler düzenli olarak kitap okumaktadırlar, üst sosyoekonomik
düzeydekiler en az okumaktadırlar. Üst sosyoekonomik düzeye mensup olan çocuklar kitap
okumaya daha az, bilgisayarda gezinti yapma ve oynamaya daha fazla zaman ayırmaktadırlar
”(A10). “Üst sosyoekonomik düzeydeki öğrenciler roman okumayı, alt sosyoekonomik düzeydeki
öğrenciler masal okumayı daha çok tercih etmektedirler. Orta sosyoekonomik düzeydeki
öğrenciler diğerlerine göre daha çok düzenli kitap okuma alışkanlığına sahiptir. (A15). Ortaokul
8. Sınıf öğrencileri arasında da sosyoekonomik olarak orta düzeyde bulunan öğrencilerin kitap
okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. (A14). Sosyoekonomik
imkânlara daha fazla sahip olan üst sosyoekonomik çevredeki öğrencilerin tutum düzeylerinin
diğer sosyoekonomik çevrelerden daha düşük olması düşündürücüdür (A14).
Öğrencilerin yarısından fazlasının evinde kendilerine ait bir kitaplığı bulunmaktadır
(A1, A2, A3, A5, A15, A16). İlkokul 4. ve 5. sınıf öğrencilerinden üst sosyoekonomik düzeyde
olanların tamamına yakınının kendilerine ait bir kitaplıkları bulunmaktadır (A15). Evde bir kitaplığın
bulunması ve bundan çocuğun istediği gibi yararlanabilmesi, her zaman olumlu sonuçlar
vermiştir (Akbayır, 2010, 82).
Öğrencilerin %60’tan fazlasının öğretmeni veya ailesiyle beraber kütüphaneye gitmediği
anlaşılmaktadır (A1). Ortaokul öğrencileri arasında okul kütüphanesini kullanan öğrencilerin
sayısı oldukça azdır (A5); ilkokul öğrencileri okul kütüphanesini ve sınıf kitaplığını büyük
oranda kullanmaktadır ve yeterli bulmaktadır (A17). Öğrenciler kütüphaneyi en çok ödevlerini
yapmak amacıyla kullanmaktadırlar (A6). Balcı, Uyar ve Büyükikiz (2012) tarafından 6. Sınıf
öğrencileriyle yapılan araştırmaya göre en yüksek halk kütüphanesi üyeliği oranı orta sosyoekonomik
çevrede bulunan öğrencilerde görülmüştür.
İncelenen araştırmalarda, öğrencilerin anne ve babalarının okuryazar veya ilköğretim,
lise, üniversite mezunu olmasının öğrencilerin okumaya ilişkin alışkanlık ve istekleri üzerindeki
etkisinin irdelendiği görülmüştür. Ancak bu konuda araştırma sonuçlarının birbirinden farklı
olduğu anlaşılmıştır. Her ikisi de 8. sınıf öğrencileriyle gerçekleştirilen iki araştırmadan birinde
aile eğitim durumunun okuma alışkanlığı üzerinde bir etkisi olmadığı (A9); diğerinde ise annebabanın
eğitim durumunun öğrencinin okumaya olan ilgi, alışkanlık ve tutumu üzerinde anlamlı
fark yarattığı (A14) sonucuna ulaşılmıştır. Bu farklı sonuçlar araştırmanın yapıldığı şehir, sosyoekonomik
çevre, okul, öğretmen ve aile farklılıklarıyla açıklanabilir.
Kitap Okuma Alışkanlığına Yönelik Bireysel Belirleyiciler
Yapılan incelemelerde kitap okuma alışkanlığıyla ilgili olarak aile, okul, öğretmen vb.
gibi dış çevrenin dışında öğrencilerin kitap okuma tercihlerinin ve bireysel tutumlarının da ele
alındığı anlaşılmıştır. İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ile ilgili olarak
ortaya çıkan bireysel belirleyiciler aşağıda sıralanmıştır:
“Kız öğrenciler erkek öğrencilere göre daha çok kitap okudukları ve okuma ilgilerinin
daha yüksek olduğu” (A3, A4, A6, A7) anlaşılmaktadır.
İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarına dair yapılan inceleme ve
sorgulamaların daha çok dış çevre ve okuma materyalleri ile ilgili olduğu anlaşılmaktadır.
Ancak okuma işinin bireyin kişisel özelliklerini, duyu organlarını, geçmiş yaşantılarını,
kitabı (metni) ve beklentilerini işe kattığı zihinsel bir yapılandırma süreci olduğu
kabul edildiğinde bireyin okumaya yaklaşımı oldukça önem kazanmaktadır. Öğrencilerin,
okumaya olan ilgi ve tutumlarını etkileyen zihinsel, duygusal ve psikolojik özelliklerin
ortaya çıkarılmasının bireye ve eğitim dünyasına sağlayacağı katkının değeri tartışılamaz.
Bu bağlamda inceleme sürecinde elde edilen sonuçlardan biri de “öğrencilerin
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 423