II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

daha çok edebî metinlerin okunması, yorumlanması, bilgilerin sorgulanması şeklinde olmaktadır.
Bu açıdan kullanılacak metinlerin öğretmen rehberliğinde öğrenci tarafından ele alınması,
bilgilerin muhakeme edilerek değerlendirilmesi sağlanmalıdır.
Türkçe dersinde edebî metinler aracılığı ile eleştirel düşünme becerisi kazandırılmak istendiğinde
okur tarafından metne yönelik şu sorular yöneltilmelidir:
Yazarın vermek istediği mesaj/ileti nedir?
Yazar bu mesajı verirken hangi yollara başvuruyor?
Bu metinden çıkarılabilecek diğer düşünceler nelerdir?
Ben bu fikri destekliyor muyum yoksa karşı çıkıyor muyum?
Eğer yazarın yerinde olsaydım bu fikri nasıl belirtirdim?
Konu ile başlık arasında uyum var mı?
Anlatılanlar yeterince anlaşılır mı? (Altunbay, 2015: 156).
Bu soruların cevabının arandığı edebî metinler öğrenciyi düşünmeye ve sorgulamaya iter.
Türkçe dersinde çocuk edebiyatından sıklıkla yararlanılmaktadır. Seçilecek metinlerde
çocukların gelişim özellikleri ile birlikte çocuk edebiyatının temel ilkeleri göz önünde bulundurulmalı,
çocuklara uygun metinler ile onların seviyelerine uygun edebî türler kullanılmalıdır.
Fabllar ise, eleştirel düşünmeyi geliştirmek için daha ileriki yaşlarda tercih edilmelidir.
Eleştirmek, daima eksik ve yanlışları söylemek, bu hususlara dikkat etmek demek değildir.
Eleştiri bir yetenek işidir. Onun için erken yaşta başlamak üzere çocukta eleştirme yeteneği
geliştirilmelidir. Çocuk edebiyatı eserlerinde, zaman zaman eleştirinin nasıl yapılması gerektiği,
tepki koymanın ölçüleri konusunda çocuğun bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır (Yalçın;Aytaş,
2002: 36). Türkçe derslerinde yapılacak etkinliklerle birlikte çocukların hayata karşı daha bilinçli
olmaları, hayatı ve yaşananları sorgulamaları, var olan eksiklikleri ya da aksaklıkları görmeleri,
bunları uygun bir üslupla dile getirmeleri sağlanabilir. Böylece eğitimin temel amaçlarından
biri olan istendik davranışla birlikte topluma karşı sorumlu bireyler yetiştirilmiş olur.
Fabl Örnekleri
a. Kuşçunun biri avlanmak için ağ kuruyormuş. Öteden bir ibibik kuşu gelmiş: “Bu nedir
böyle?” diye sormuş. Kuşçu: “Bir şehir kuruyorum, bu da temelleri” demiş, sonra uzaklaşıp
bir yere saklanmış. İbibik, kuşçunun dediğine inanıp ağlara yaklaşınca tuzağa düşüp
yakalanmış. Koşup gelen kuşçuya: “Senin kurmak istediğin böyle bir şehirse, oturanı çok
olmaz o şehrin” demiş (Sarıyüce, 2012: 188).
b. Susuzluk bir koyunu ırmak kıyısına getirdi. Aynı neden, ırmağın öteki kıyı tarafına bir
kurdu getirdi. Aralarında akan suyun verdiği güvenle, kurdu küçümsemeyen koyun seslendi:
“Suyunu kirletmiyorum ya sayın kurt? Bana iyi bak; altı hafta önce arkandan küfretmiş
olabilir miyim? Ya da en azından babam yapmıştır.” dedi. Kurt bu alayı anladı, ırmağın
genişliğine baktı ve dişlerini sıktı, “Senin şansın” dedi. “Biz kurtlar siz koyunlara
karşı sabırlı olmaya alışık olmamız.” Böyle söyledi ve gururlu adımlarla yürüdü gitti (Poser,
1975: 29, Çev. M. Yıldırım, 2012: 34).
SONUÇ
Edebiyat ve eğitim anlayışı içerisinde fabl türünün kendine özgü bir yeri vardır. Çok
amaçlı kullanıma müsait olması, görselliğin katılmasıyla televizyon ekranına taşınabilirliği,
içeriği ve farklı şahıs kadrosuyla zenginlik oluşturması çocuk eğitiminde önemlidir (Arıcı; Ungan,
2011: 307). Fablların doğru şekilde kullanımı, üst düzey zihinsel becerilerin geliştirilmesinde,
eleştirel düşünmenin kazandırılmasında ve farkındalık oluşturulmasında çok önemlidir.
590 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu