II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Mahmut Bey: Tahir’in babasıdır. Oğlunun ölümüne sebep olduğunu düşündüğü Tuvak’a öfke
duyar ve oğlunu ısıran kuduz köpeğin bir an önce yakalanıp öldürülmesini ister.
Cabbâr: Aracıdır 2 . Tuvak’ın annesinin dokuduğu halıları, değerinden az paraya alıp kamyonetine
yükledikten sonra satmak için Tahra’na götürür.
Kılıç: Kaçak balık avlarken jandarmanın açtığı ateş sonucunda, kalbine isabet eden mermiyle
ölen Tuvak’ın babasıdır.
Ali Karaca(Öğretmen): Tuvak’ın okuldaki yeni öğretmenidir. Tuvak’a sevgi dolu içten tavırlar
gösterir.
Avcı Mergen: Avlanarak geçimini sağlar. Göbekli ve pala bıyıklı bir adamdır. Elinde tüfeği,
başında da kocaman bir şapkası vardır Motosikletiyle köpeğin izini sürer. Kurnaz bir adam olan
avcı, romanın sonunda kuduz köpeği öldürmesine karşılık, ödülü olan koyunlardan yedi tanesini
alır.
Romanda Mekân
Romanın geniş mekânı olan köy, Türkmensahra bölgesinin Bender Türkmen (Türkmen Liman)
şehrine bağlıdır. Romanın tüm olay örgüsü, bu köyde geçmektedir. Romanda bahsi geçen ilk
mekân, Osman Hoca’nın evinin avlusudur. Burada Osman Hoca ziyafet verir ve pehlivanlar
hocanın evine yakın olan meydan da güreşirler. Tuvak’ın annesiyle birlikte yaşadığı ev, hem
romanın ana zamanına hem de eskiye dönüş zamanına ait bir mekândır. Köy okulu, köy mezarlığı,
köy bakkalı, Tahirgilin evi, Araz’ın evi, Tuvak’ın halasının evi, buğday tarlası, köy mescidi,
nehir kenarı... romanda olayların geçtiği mekânlar arasındadır.
Romanda Zaman
Yazar romanı, 1995 yıllında yazmaya başlamıştır. Roman, 1980-1990 tarihleri arasında, yazarın
yaşadığı türlü olayların sentezi olarak gerçekçi bir kurgu üzerine kurulmuştur. Kitabın başında
yazar, okuyucuyu Osman Hoca’nın ziyafet verdiği zamana götürür. Sonra roman, olaylara bağlı
olarak dış ve iç mekânlarla devam eder. Zaman zaman Tuvak’ın gözüyle eskiye dönüş zamanları
da anlatılır: Tuvak’ın babasının öldüğü zamanı; okula devam ettiği günleri, hatırlaması gibi…
Roman, içinde bulunulan gerçek zamanla sona erer.
Romanda Dil ve Üslûp
Roman doğa ve insan betimlemeleriyle, gözleme dayalı gerçekçi bir anlatımla, üçüncü tekil
şahıs tarafından aktarılır. Romanda monologların ve diyalogların önemli bir yeri vardır. Monologlar,
kişilerin iç sesini okuyucuya iletirken; diyaloglar, kişilerin özelliklerine ait ipuçları taşımaktadır.
Anlam, açık ve sade; anlatım süslü ancak, abartıdan uzaktır.
Buraya kadar, “Kuduz Köpek” kitabını, roman tahlili bakımından incelemeye çalıştık. Roman,
bir çocuğun yaşadıklarını anlatılması kadar İran Türkmenlerine ait birçok unsuru barındırması
bakımından da dikkat çekmektedir. Bu yönüyle, çalışmanın bir sonraki bölümünde, İran Türkmenlerine
ait sosyal ve kültürel yaşamı,“Kuduz Köpek” kitabı ekseninde değerlendirmeye çalışacağız.
2- ROMANDA İRAN TÜRKMENLERİ
İran; Arap Azeri, Beluç, Gilek, Kürt, Lor, Sistani, Tacik Teberi, Türkmen gibi çeşitli etnik guruba
dahil insanın yaşadığı bir ülkedir. Kuzeyde, Türkmenistan’la; güneyde, Kuzey Elburz Dağları’yla;
doğuda, Bocnurd ve Deregez’le; batıda Hazar Denizi’yle çevrili Türkmensahra, İran’ın
kuzey-doğusunda Türkmenlerin yaşadığı bir bölgedir. (DEVECİ, 2009: s.53)
“Türkmen” adı üzerine araştırmalar yapmış Cem Tüysüz, “Türkmen kelimesi ilk olarak XI.
yüzyılın Türk asıllı müelifi Kaşgarlı Mahmud, -Divan-ı Lügat-it Türk tarafından açıklanmıştır”
bilgisini vermekte ve bununla ilgili bir rivayete işaret etmektedir: “Kaşgarlıya göre, Büyük İskender
Türk ülkelerine yöneldiği sırada Balasagun’da oturan Türk hükümdarı doğuya çekilmiş,
2
Halı alışverişinde aracılık yapan kişi
244 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu