II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

lu, bereketli olan ve yöneticinin olmadığı bir köydür. Hacivat, Karagöz’ü atlatarak Balpınar
Köyüne gider. Orada Sırça Köşk kandırmacasıyla köylüyü korkutarak ürettiklerine el koyar.
Köylü korkusunu yenemediği için Sırça Köşk’e karşı gelemez. Karşı gelen olmadığı için de
Sırça Köşk’ün istekleri artar. Nasrettin Hoca gelerek korkmamalarını ve akıllarını kullanarak bu
sorunu çözebileceklerini söyler. Keloğlan ilk tepki gösteren olur. Karagöz’ün de Balpınar Köyüne
gelmesiyle Hacivat’ın oyunları ortaya çıkar. Karagöz, işsiz kalma pahasına köylülere yardım
eder. Sırça Köşk’ün gerçek yüzünün ortaya çıkmasıyla Balpınarlılar eski huzurlu günlerine
dönerler.
Sırça Köşk adlı tiyatro isim bakımından Sabahattin Ali’nin aynı adlı masalsı öyküsüyle
metinlerarası ilişkiyi yansıtmaktadır. Bu benzerlik ithaf, italik yazım gibi herhangi metin dışı
bildirimi içermemektedir. Sabahattin Ali’nin öyküsünde de çalışmadan yaşayıp, çalışanların
emeklerini sömüren üç dolandırıcının öyküsü anlatılır. Tiyatronun başlangıç durumu ile öykünün
başlangıç durumu aynıdır. Tiyatroda başlangıç durumu ninenin konuşmasından aktarılmaktadır:
“NİNE: Bir güzel köydür işte. Pınarı var suyu bal gibi. Bal rengidir başağımız. Bal peteği
toprağımız. Çalışırız arı gibi” (Köksal,2008;18). Sabahattin Ali’nin öyküsünde ise başlangıç
durumu şu şekilde verilir: “İndikleri şehir, o memleketin başşehri imiş. Bu memlekette bütün
millet çalışır, herkes elinden gelen işi yapar, kendi başına buyruk, beyler gibi yaşarmış. Tarlalarda,
dükkânlarda insanlar arı gibi çalışır, kazanan kazanmayana destek olur, malını lüzumuna
göre başkasıyla değişir, kavgasız dövüşsüz, efendisiz, uşaksız, ömrünün sonunu bulurmuş.
Gündelik işlerini gördürmek, nizalarını yatıştırmak için aralarından seçtikleri adamlar hemşerilerine
hizmet etmekten başka şey düşünmez, zorbalığı akıllarından bile geçirmezlermiş.”(Ali,2015;137)
Köksal, Sırça Köşk öyküsünü tür değişikliği yaparak yeniden yazma yoluna gitmiştir.
Yeniden yazarken geleneksel Türk tiyatrosunun Karagöz’ünü ve sözlü anlatı geleneğinin karakterleri
olan Keloğlan ile Nasrettin Hocayı kullanmıştır. Karakterler yoluyla geleneksel Türk
tiyatrosu ve masallarına gönderme yapılmaktadır. Nasrettin Hoca’nın etkileşimli (interactive)
konuşmaları ise metinlerarasılığı belirginleştirmektedir.
“NASRETTİN: Merhaba arkadaşlar… Beni tanıdınız mı? Durun kendimi size tanıtayım. Her
ilde dolaşan ben /Her dilde konuşan ben / Güldüren, düşündüren / Gülmeceyi sürdüren.
MEHMET: (Heyecanlı) Tanıdım… Siz… NASRETTİN: Tanıyan tanımayana söylemesin, tanımayan
beni iyi dinlesin. Göle çaldım mayayı / Kuyudan çektim ayı /İpe unu seren ben / Eşeğe
ters binen ben” (Köksal,2008;18). Nasretttin Hoca kendini tanıtırken Nasretttin Hoca fıkralarına
gönderme yaparak metimnlerarası ilişki kurmaktadır.
SONUÇ
Metinlerarası ilişkilerle kurulan metinler üst düzey okur tipini gerektirmektedir. Çocuğa
görelik ilkelerine uygun bir biçimde kullanıldığında çocuk edebiyatı ürünlerinde de güzel örneklerle
karşılaşılabilmektedir. Ülker Köksal’ın çocuk tiyatroları da bu örnekler arasında yer almaktadır.
Sonuç olarak, Ülker Köksal’ın çocuk tiyatrolarında kullandığı metinlerarası ilişkiler, çocuk
gerçekliğine uygun olarak şu özellikleri taşımaktadır:
Oyun metninde anlatımın çeşitlenmesini sağlamaktadır. Çoğulcu bir anlatımı oluşturan
bu kurgu özelliği de yazınsallık düzeyini ortaya koymaktadır. Çocukların geçmiş yaşantı ve
okuma birikimlerinden yararlanmalarını sağlayarak eleştirel düşünce becerilerini geliştirir nitelikler
göstermektedir. Anlatı içinde anlatının kullanılması konuya açıklık kazandırmaktadır.
Kullanılan görsel göstergeler yoluyla çocukların zihni devindirilmektedir. Yapıtta kullanılan
kalıp sözler aracılığıyla çocuğun dikkati çekilerek eğlenmesi sağlanmaktadır.
KAYNAKÇA
Aktulum, Kubilay(2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi
Ali, Sabahattin (2015). Sırça Köşk. İstanbul:YKY
Aytaç, Gürsel(1999). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Papirüs Yayınevi
466 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu