II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Le Guin çocuklara inanmak gerektiğini, çocukların yetişkinlerin çogunlukla yaptığı gibi
gerçeklikle fantaziyi birbirine karıştırmadığını, bunları birbirinden ayırd etmeyi çok iyi becerdiklerini
söyler. Çocuk tek boynuzlu atların gerçek olmadığını tabii ki bilir, ama öte yandan tek
boynuzlu atlar üzerine yazılan bir kitabın eğer yeterince iyiyse hakiki bir kitap olduğunu da
bilir. Çoğunlukla bu anneyle babanın bildiğinden daha fazla bir şeydir; çünkü yetişkinler çocukluklarını
inkar ederek bilgilerinin yarısını da inkar eder ve şu hüzünlü, güdük gerçekle başbaşa
kalırlar: “Tek boynuzlu atlar gerçek değildir.” Oysa bu gerçeğin kimseye bir yarar sağladığı
görülmemiştir. (Le Guin, 2011:29)
Fantastik edebiyatın bir başka önemli ismi olan Tolkien ise fantastik edebiyatın “insanların
gerçeğin esiri olmasını değil, gerçeği tanımasını” sağladığını söyler. (Tolkien, 1999:77) Fantastik
edebiyat için zekaya ihtiyaç vardır. Akıl ne kadar keskin ve açıksa o kadar iyi bir fantazi
ortaya konabilir. Sanatçıya göre, fantazinin kaynağının ne olduğunu sormak, dil ve aklın kaynağının
ne olduğunu sormakla eşdeğerdir. (Tolkien, 1999:30)
Yine Tolkien fantazinin kendi tanımıyla “cezbedici tuhaflık” gibi bir avantaja sahip olduğunu
söyler. Ancak bu avantaj ona karşı kullanılmış ve fantazinin kötü şöhretine katkıda bulunmuştur.
Çünkü çoğu insan cezbedilmekten ve birincil dünyalarına herhangi bir şekilde müdahale
edilmesinden hoşlanmazlar. (Tolkien, 1999:69)
Fantastik Roman Türünün Dünya Edebiyatındaki Gelişimi
Batı edebiyatında fantezinin geçmişi binlerce yıl öncesinin mitolojilerine dayanmaktadır.
Fantastik eserler, eski Yunan medeniyetinde ya da Ortaçağ Hıristiyanlığında, bireylerin bilinmeyen
dünya ile kurmak istedikleri bağın sonucu, günlük inanışın bir parçasıdır. Modernizm
sonrasında ise fantastik edebiyat, modern bireyin, günlük hayattan kovulan “olağanüstüye” dair
merakına seslenmektedir.(Uğur, 2015:136)
Batı dünyasının gerçek algısı ile Doğu dünyasının gerçek algısı arasında temeli teolojiye
dayanan büyük farklar vardır. Bu farklılıkların Batı ve Doğu dünyasında maceraları da farklılık
göstermektedir. Batı'da başlangıçta mitolojinin, masalın, destanın, söylencenin etkisi altında
gelişen edebiyat on sekizinci yüzyılda kaynağını değiştirmeye başladı. Sonrasında insanın olağanüstüyle
Yaratıcı ile bağını kesen ve onu sadece görünenin sınırları içine hapseden bir edebiyat
ortamı neredeyse bütün dünyayı etkisi altına almıştır. Bu ortam, insanı ruhu ve bedeniyle bir
bütün olarak algılamamakta, onu sadece duyu organları ve akıl ile sınırlandırmaktaydı. Doğu
dünyasında ise durum farklıdır. Doğu, her zaman görünenle sınırlanmayan bir âlemin varlığını
kabul etmiş ve ortaya koyduğu eserlerle görünmeyen âleme ait unsurları kullanmış, fakat buna
dair ayrı bir isimlendirmeye ihtiyaç duymamıştır. Bunda Doğu dünyasının hayatı ayrıştırmayan,
onu bütün olarak ele alan düşünce yapısının tesiri büyüktür. (Reçber, 2012:58)
Batı medeniyeti, gerçeği yorumlarken duyu/akıl/bilim gibi temel dinamiklerinden faydalanırken,
insan ruhuna sınırlar çizilemeyeceği gerçeğini anlamakta zorlanmıştır. Yirminci yüzyılın
sonlarına doğru, yine Batı edebiyatının önemli ürünlerinden olan romanda gerçekliğin/maddeciliğin
etkisinin azaldığı görülür. Hatta bunu insanın gerçeğin katı sınırlarına bir isyanı
gibi düşünmek mümkündür. Büyülü gerçeklik ve fantastik romanların kabul görmesinde bu
etkinin payı düşünülebilir. Özellikle Avrupa'da kabul gören üç ciltlik, beş ciltlik, on iki ciltlik
hatta altmış ciltlik kitaptan oluşan fantastik roman furyasını, çağın sosyal bir olayı olarak algılamak
mümkün olduğu gibi fantastiğin yeniden doğuşu olarak değerlendirmek de mümkündür.
(Reçber, 2012:58)
Türk Edebiyatında Fantastik Roman TürününGelişimi
Fantastik edebiyat türü içinde yaşadığımız coğrafyaya yabancı bir tür değildir. Mezopotamya
topraklarından çıkan, dünyanın elimize geçen en eski yazılı edebiyat parçası olan Gılgamış
Destanı’nın günümüzün bakış açısıyla tam anlamıyla bir fantazi eser olduğunu söylemek
mümkündür. Jules Verne ve H. G. Wells’den binlerce yıl önce, aya yapılan seyahatler ve gezegenler
arası savaş gibi konuları işleyen True History (Gerçek Tarih) adlı eseriyle, bilim-kurgu
türünün öncüsü kabul edilen Samsat’li Lukianous da MS 125 yıllarında Adıyaman’da dünyaya
gelmiştir (Çevik, 2012:103).
700 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu