II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

edebiyatından sohbet gitmişse, büyük şair Tevfik Fikretden büyük muhabbet ve büyük hurmetle
bahs edilmiştir. Tevfik Fikretin kitapları Moskovoda, Baküde dafalarla basılmış, hakkında
tezler, monografi kitaplar yazılmıştır. Nasıl olur da, vatanını, milletini delicesine seven, 48
yaşında iztiraplardan, sıkıntılardan cana gelip dünyaya gözünü yuman Türkiye Cumhuriyetinin
yaratıcısı Atatürk’ün sevdiği, şiirlerini ezber bildiyi büyük ustada yurttaşları damga vuruyor?”
(R.Z.Handan. Atatürkiye. Mütercim, Bakü, 1998, s.35).
R.Z.Handan Atatürk’ün yokluğundan istifade edip N.Hikmet’in, Tevfik Fikret’in de ne
zamansa layık olduğu kıymetini alacağına inanıyordu.
R.Z.Handan Türklere karşı hayata geçirilen soykırım cinayetleri meselesinden de bahs ediyor.
“Ulduz” dergisinde “Hayala sığmayan vahşet” adlı makalesinde müellif M.Müşfik gibi şahslerin
kanının baiskarı Andryonik ve onun arkasında dayananları, Türkiye tarihinde hayata geçirilen
genosid aktını “Camal Anadolunun “Ermeni dosyası”nda (1982)” konkret senedlere istinaden
vahşicesine Türklere karşı töredilen soykırımlar kendi eksini tapmışdır. Yazarı daha çok
düşüncesini sarsıdan kadınlara, çocuklara, bebeklere karşı töredilen ağlasığmaz, insanlık adına
yakışmayan şekilde işkencelerin hayata keçirilmesidir. R.Z.Handan Camal Anadolunun “Ermeni
dosyası” (1982) kitapından alıntılarla vaktiyle M.Müşfik ve bir sıra represyon kurbanlarımızın
baiskarı olan Andronik ve hakiketleri inkar eden ermeni yönümlü yazılara karşı itiraz etmiş,
ermenileri Karabağ, Nahçıvan, Gence, Tiflis, Baküde, Erzurum, Sarıkamışda töredilen dehşetli
faciyeler fonunda ermeni siyasetini keskin ifşa etmişdir (Refik Zeka Handan. Hayala sığmayan
vahşet. Ulduz dergisi, 1990, sayı 2, s.68-76).
“Ulduz” dergisinin 1989 yılı 7 sayısındakı makalede Türk Kültür Araştırmaları
Enstitüsünunun yayınladığı kitapda 100 Türk marşının sözleri ve notu içerisinde yazarın Üzeyir
Hacıbeylinin 2 marşı daha çok dikkatini celb ediyor. Ü.Hacıbeyli 1919 yılında 246 sayılı
“Azerbaycan” gazetesinin ilanına esasen geçirilen yarışmada birincilik kazanıyor. Bu marşlar
içerisinde Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin Devlet Himinin marşını, elbette ki, hüsusi
kiymetlendirmiştir. R.Z.Handan Ü. Hacıbeyli adı ile bu şahsin tanınmasından diller ezberi
olmasından bestesi olduğu şarkıları ile sevilmesinden, “Arşın mal alan”, “O olmasın bu olsun”
eserinin Türkiyede sahneye konulmasından bahs açmıştır. Bu makalede yenidenkurma ve
aşkarlık döneminin açdığı geniş imkanlardan maksimum derecede istifade etmeğe çalışan milli
tessübkeş yazar R.Z.Handan Azerbaycan Devlet Himnin harp mektebinde sabah erkenden
okunduğu gibi gelecekde de en yüksek kürsülerde sesleneceğine hala o devrde inanıyordu
(Refik Zeka Handan. Dahi bestekarımız Üzeyir Hacıbeyovun iki namelum marşı hakkında.
Ulduz dergisi, 1989, sayı7, s.90-92).
“Atatürkiye” eserinin kompozisyonu
“Atatürkiye” eseri bir-birine üzvü suretde bağlı olan seyahetin ümumi istikametini, serisi
menasında biri diğerinin devamıdır, eserin vahid süjet hattı yokdur. Eserin dili ilmi, bedii dergi
yazarlığına yakındır (publisistikdir). R.Z.Handan fikrini şuurlara daha canlı ve etkili etmek,
daha derinden nüfuz ede bilmek için kendi şahsi publisistik keser, vatandaşlık mevkiyini her
zaman bildirmiştir. Genel olarak, eser sade cümlelerle daha çok zengindir. Yazar bazı
seyahetname müellifleri gibi doğal, manzaradan çok, şahslerin ister portresini, isterse de
iletişimi karşlıklı münasibetine daha çok önem veriyor. Esas maksad edebi ilişkilerin
gelişmesine yöneldiyinden bu semte daha çok meyl etmişti. Ancak yazar tesvirleri lakonik,
dakik, somuttur. Tasvir olunan her bir şeye yazarın aydın açık münasibeti var. Yazarın nefret
hissi az duyulmakdadır, bu da onun sonsuz Türkçülük sevgisi, genel şahsiyyet gibi
karakterinden ireli geliyor. Bazen itirazını görmek istediği arzuları, çözümünü beklediği
problemleri de mukayiseli şekilde bildiriyor.
Eserde milli ruhlu publisistika ile analitik alim tefekkürlü zarif bir şairin yüreyinin
sızıltılarını duymamak mümkünsüzdür. Sık-sık duygularını şiirle ifade eden yazar esere hüsusi
bedii-publisistik ovqat katıyor. Somutluk, ünvanlılık, açık danışmak üsulu ile yazarlğa şiir ruhu
getiren R.Z.Handan edebiyatının hayatiliğinin mücadilesini şertlendiren cehetlerdendir.
“Atatürkiye” eserinde müellifin son derece dikkatli, hassas müşahide kabiliyyeti var,
hatta kiçicik teferrüat da onun gözünde yayınmamıştır. “Atatürkiye” eserinde esas karakter
yazarın kendisidir. Yazarın karşılaşdığı hadiseleri anlatıyor, çözümü gerekli olan problemleri
738 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu