II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Çalışmada Elif Şafak’ın Sakız Sardunya isimli eserindeki idealize karakter figürü incelendiği
için doküman analizi deseni kullanılmıştır.
2.2. Örneklem:
Çalışmada Elif Şafak’ın Sakız Sardunya isimli eseri amaçlı örnekleme yoluyla seçilmiştir.
Amaçlı örnekleme biçiminin mantığı ve gücü derinlemesine anlama üzerine yaptığı vurgudan
gelmektedir. Bu, çalışmanın derinliği için zengin bilgi içeren durumların seçimine yol açmaktadır
(Patton 2014, 46).
Çalışma için seçilen eser, 2014 yılında Doğan Egmont Yayınlarından çıkmıştır. Eser yetişkinlere
yönelik kaleme aldığı kitaplarla tanınan Elif Şafak’ın ilk çocuk kitabıdır. Eserde Şafak
kendi çocukluğundan esinlenmiştir. Birbiriyle bağlantılı 16 başlıktan oluşan kitap Şafak’ın söylemiyle
ismini sevmeyen bir kız çocuğunun hikâyesidir. Kitap 151 sayfadır.
2.3. Verilerin toplanması:
Veri toplama sürecinde öncelikle ilgili literatür taranmış, genel olarak karakter, özel olarak
ise idealize karakter konusunda yazılmış akademik nitelikli yayınlar taranmıştır. Ayrıca
Sakız Sardunya isimli kitabı daha yakından tanımak amacıyla bu konuda yazılmış, eleştiri ve
tanıtım yazılarına bakılmış, Şafak’la kitap hakkında yapılan görüşmeler incelenmiştir. Sonrasında
ise ele alınan eser farklı kişiler tarafından tekrar tekrar okunmak suretiyle idealize karakter
özelliği gösteren ifadeler sayfa numaraları da gösterilerek belirlenmeye çalışılmıştır. Başta kitap
üzerinde işaretlenen bölümler sonrasında elektronik ortamda fişlenerek incelenmeye hazır hâle
getirilmiştir.
2.4. Verilerin analizi:
Çalışmada elde edilen veriler başlangıçta betimsel analize, sonrasında ise içerik analizine
tabi tutulmuştur. Betimsel analizde özetlenen ve yorumlanan veriler, içerik analizinde daha
derin bir işleme tabi tutularak incelenmektedir (Yıldırım ve Şimşek, 2011: 227). İnceleme sırasında
analiz birimi paragraf olarak belirlenmiş ve paragraflardaki idealize karakter yansımaları
ikisi araştırmacı biri de nitel araştırma uzmanı olmak üzere üç ayrı kişi tarafından kodlanmaya
çalışılmıştır. Kodlanan birimler devamında farklı kategoriler altında birleştirilerek birbirine
benzer unsurların daha görünür hale gelmesi amaçlanmıştır. Kodlama sırasında güvenirliği sağlamak
adına, araştırmacıların ve nitel araştırma uzmanının yaptıkları kodlamalar arasındaki
tutarlılığa bakılmıştır.
3. Bulgular ve Yorumlar
Şafak’ın Sakız Sardunya isimli eseri incelendiğinde Sakız Sardunya’nın mütemadiyen
ideal davranışlar sergilediği, bu noktada kusursuza yakın biçimde davrandığı net bir şekilde
görülmektedir. Öyle ki Sakız Sardunya ders bitince üzülmekte (27), derslerden bir gün bile geri
kalmaktan endişe etmekte (50), ders aralarında kütüphaneye uğramakta ve buradaki bütün kitapların
yerini bilmekte (60-61), kütüphanedeki okuyamadığı her bir kitap için ayrı bir üzüntü
duymaktadır (61). Sakız Sardunya anneannesinin tespitiyle gözlerini bozma pahasına kitap
okumaktadır. Hayvan ansiklopedisini bile baştan sona okuyan (9) Sakız Sardunya’nın bu durumunu
anneannesinin yanına yapacağı bir haftalık seyahat için bavuluna koyduğu kitaplardan
anlamak mümkündür.
“Sonra kitap raflarına uzandı: Küçük Kara Balık, Alice Harikalar Diyarında, Mutlu
Prens, 80 Günde Devri Alem, Demiryolu Çocukları en sevdiği eserlerdi; onları aldı Bir
Şapşalın Günlüğü, Gizem Avcıları ve Şipşak Hayaller Dükkanı serilerinden birer kitap
seçti (hepsini okumuştu). Huckleberry Finn'in Serüvenleri, Oz Büyücüsü, Küçük Kadınlar,
Gökyüzündeki Mor Bulutlar, Müzik Satan Çocuklar, Nasrettin Hoca'dan Ye Kürküm
Ye ve Charles Dickens'tan OliverTwist… (54)”
Küçüklüğünden beri kendini kitaplara veren, roman, hikâye ve şiirle arası çok iyi olan
Sakız Sardunya (37), kitapla arasında öyle bir bağ kurmuştur ki anne ve babasının televizyon
seyretmesine bir anlam veremez. Her ne kadar beğendiği filmler, diziler ve çizgi filmler olsa da
televizyonu beynini boşaltacağı düşüncesiyle seyretmez (56).
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 145