II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

hitaben) Aferin! Yürü oğlum yürü! Bak bu tüfek sana ne kadar yakışıyor! Oğlum, unutma ki Rumeli’nde
babalarının bıraktığı Plevneler pek çeviktir. Oğlum! Omzundaki tüfek sana bu Plevneler
için verilmiştir. Yürü oğlum yürü! (Talebe Defteri, S. 8: 127)
Kendine güvenerek evden kaçan ve Türk askerlerini Bulgar çetelerinin saldırısından kurtaran
Hüseyin çocuk okurlara rol model olarak sunulmaktadır.
Çocuklara, çocukluktan çıkmaları ve sağlıklı olmaları gerektiği mesajı yoğun bir şekilde
verilmektedir. Talebe Defteri’nde monologlar alt yaş gruplarına göre kaleme alınmış, eğitici,
eğlendirici metinler olarak okurlara ulaşmıştır. Bir çocuğun sınıfta komik bir durum yaşaması
üzerine “teneke” sözcüğüne karşı hassasiyet kazanıp daha gülünç durumlara düşmesini konu
alan “Teneke” Muallim Hulusi imzasıyla 37. sayıda yer almaktadır. Kelime bilgisi eksikliği
yüzünden arkadaşlarına mahcup olan çocuğun hikâyesini anlatan “Tornistan” Ekrem Turgut
imzasıyla 42. sayıda yayımlanmıştır. Bu iki monologda çocukların kendini geliştirmesi, olgunlaşması
gereği ele alınmaktadır. Sağlık konusundaki monologlar ise Reşat Nuri Güntekin’in
farklı müstearlarla yazdığı; pisboğazlı bir çocuğun çektiği sıkıntıyı kendi ağızlarından aktaran
“Mide” (Aziz Hüdayi / 39. S.), dişçi korkusuyla ağrı çeken çocuk “Diş Ağrısı” (Elyesa’ / 51-52.
S.)’dır. Yaramazlıklarıyla meşhur on bir on iki yaşlarında bir çocuk “Yaramaz” (Muallim Hulusi
/ 56. S.), okulda büyüklerinin engeliyle karşılaşıp yaramazlık yapamayan çocuk “Mümeyyizlere
Düşmanım” (Muallim İbrahim Memduh / 65. S.) monologlarında dillendirilmektedir.
2.1.3. Fen Yazıları:
Fen konusundaki yazılar çoğunlukla genç okurlara göre olsa da bazıları çocukların anlayacağı
basitlikte ve içerikte kaleme alınmıştır. Kuvvet konusu çizimlerle desteklenerek şöyle
anlatılmaktadır:
İşte bakın Ahmed şu taş arabasını çekiyor. Arabayı yürüten sebep Ahmed’in kuvvetidir.
Arkadaşı Rıfkı da latife yapmak için gizlice Ahmed’e görünmeden arabanın arkasına yapışmış,
kendine doğru çekiyor. Zavallı Ahmed zorluyor, zorluyor araba bir türlü eskisi gibi kolay çekilmiyor.
Acaba ne var? Araba neden böyle yavaşladı… Sebebi ne? Ahmed bakıyor ki Rıfkı yapışmış,
arabayı aksine çekiyor. Demek ki arabanın hızını azaltan sebep nedir? Rıfkı’nın kuvvetidir.
(Talebe Defteri, S. 3: 37)
“Çocuklarda Gece Korkusu”, “Fasulyeye Niçin Sırık Lazımdır”, “Vücutta Neler Var” gibi
fennî yazılar dışında “Gözlüklü Baba” adında bir hayal kahramanı aracılığıyla deneyler in ve
illüzyonların nasıl yapılacağı anlatılmaktadır. “Küçük Dostlarımıza Fennî Kerâitler” ana başlığıyla
ve “Siz sakın denemeyin” uyarısıyla, “Gözlüklü Babanın Komşusu” ya da “Çırağı” imzalarıyla
onuncu sayıdan elli üçüncü sayıya kadar kesintili olarak süren bu yazı dizisinin ilgi çektiği
okur mektuplarından ve uzun süre yayımlanmasından anlaşılmaktadır.
2.1.4. Masal ve Fıkra:
Talebe Defteri’nde, hayal gücünü ve edebi zevki geliştirmeye yönelik on bir masal bulunmaktadır.
Bunların bazıları daha sonra dergi tarafından kitap olarak basılmıştır. Sekizinci
sayıdaki Masalcı imzalı manzum masal “Maymun ile Efendisi” dergideki ilk masaldır ve kibirli
olmanın kötülüğünden bahseder. “Belma” adlı peri masalında tembel bir çocuğun çalışmaktan
kaçmak için çiçek ve bülbül oluşu hikâye edilir. Belma masalın sonunda çalışmanın güzel bir
şey olduğunu fark eder ve tekrar insan olup okuluna döner. Ellinci sayıda yer alan “Keskin İlaç”
masalı da çalışmanın önemini anlatmaktadır.
“Halife ve Fakir Talebe”, “Rüstem’in Oğlu”, “Hint Şahı Kaid”, “At Hırsızı”, “Keder” gibi
şark masalları Arap masalı ya da Acem masalı ibareleriyle yayımlanmıştır. Ruşen Eşref’in
Andersen’den çevirdiği masallardan “Grandük’ün Yeni Elbisesi” de altmış ikinci sayıda yayımlanmıştır.
Diğer masallar Türk masalı olup hepsi eğiticidir.
Defter’in yazarları mizah unsurunu sıklıkla kullanmış fıkra ve (az da olsa) karikatürlere
yer vermişlerdir. Dergi yalnızca savaşçılık, kin aşılamamakta aynı zamanda eğlendirmekte ve
öğretmektedir. İlk sayıda bulunan “Mektep Hayatından” başlıklı fıkrayı “Ava Giden Avlanır”
izlemektedir. Günümüzde Neyzen Tevfik’e atfedilen “Hiç” diyaloğu bir fakirin sözleri olarak
sunulmaktadır. Ağırlıklı olarak tarihi fıkralara yer veren derginin yirmi altıncı sayısında “De-
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 315