II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

2- Kaleme alınırken özel bir muhatap kitleye dönük olmaksızın ya da yetişkinlerin muhatap
kitle olarak hedeflendiği, ancak eğitimciler, çocuk edebiyatı uzmanları ve çocuk uzmanları
tarafından çocuklar için uygun görülen edebî eserler.
3- Bizzat çocuklar tarafından çocuklar için veya özel bir muhatap kitle olmaksızın kaleme
alınan ve çocukların ilgisini çeken yaratıcı edebî eserler.
Uygulama konusuna gelince öyle anlaşılıyor ki klasik tanımda bu edebiyat türünün tek
muhatap kitlesi olarak çocuklar öngörülmüştür. Oysa son yıllardaki değişimlere dikkat edildiğinde
yetişkinlerin de bu tür edebî eserlere ihtiyacı olduğu görülür.“(Hejvanî 2015: 7)
Hejvani’nin 3. sırada zikrettiği “Bizzat çocuklar tarafından çocuklar için veya özel bir
muhatap kitle olmaksızın kaleme alınan ve çocukların ilgisini çeken yaratıcı edebî eserler.”
fanzinlerle hayat bulacak ve fanzinlerde görücüye çıkacak eserlerdir. Fanzinler sadece edebî
eser için değil, yazar adayları için de görücüye çıkma alanlarıdır. Mahallî takımların maçlarını
izleyip yetenekli gençleri keşfederek büyük takımların altyapısına kazandıran spor adamları gibi
yayıncılar da fanzinleri izleyerek oralardan yetenekli çocuk ve gençleri keşfetmeyi denemeliler.
Bu hem gazete, dergi ve yayınevi sahiplerini hem ülkemizin edebiyatını kazançlı çıkaracaktır.
“Çocuklar için yazılan ve öznesi çocuklar olan çocuk edebiyatının estetik ve edebî değeri
dışında sosyolojik bir boyutu da söz konusudur. Bu çerçevede, çocuklara yaşadıkları toplumun
kültürel kodlarını, gündelik yaşam pratiklerini ve toplumsal deneyimlerini sade ve içten
bir dille aynı zamanda da estetik bir ölçütle anlatması beklenen çocuk edebiyatı, teknik gelişmeler
karşısında ikincil bir konumda kalmaktan kurtulmanın çözümlerini bulmak zorundadır. Zira
modern iletişim araçları sayesinde hız kazanan enformasyon ile dünyada yeni bir çocukluk biçimlen(mektedir).
(Şirin 1999: 13). İnşa edilen bu yeni çocukluk kurgusu, çocukluğu tükettiği
gibi çocuğu da edilgenleştirmekte ya da yetişkinlerle eşitlemektedir.” (Kanter, 2015: 14).
Yaşının üstünde duygusal alanlara kayan, ilgilerini, hatta zevklerini büyüklerle eşitleyen
bir çocuk modeli var karşımızda. Günümüzde “nereye bakılsa yetişkinlerin ve çocukların davranış,
dil, tutum ve arzularının hatta fiziksel görünümlerinin, giderek artan biçimde birbirine
benzediği, birbirinden ayırt edilmediği görülmektedir” (Postman, 1995, akt. Kanter 2015: 14).
Bu süreçte çocuk da çocukluk da yok olmakta. Toplumumuzda “büyümüş de küçülmüş” deyimiyle
anılacak çocukların oranı her geçen gün artıyor. İlk bakışta günümüz çocuklarının bizden
daha zeki ve daha gelişmiş olduğu kanaati uyandırdığı için bazı yetişkinleri günümüz çocuklarına
hayran bırakan bu durum, aslında çocuk ve gençlerimiz için başta çocukluğun yaşanmaması,
çocuk duyarlılığının yok olması, erken olgunlaşma, büyüklerin kopyası kimliksiz ve kişiliksiz
bireyler olmak gibi birçok kötü sonucu doğurmaktadır. Ekonomik etkinlik alanını büyütmek
için dünyayı küçülten uluslararası sermaye kesimleri de en önemli tüketici hedef kitleleri arasında
gördükleri bu doyumsuz, maymun iştahlı çocuk kitlesini seviyorlar. Bu edilgen çocuklar,
bir yandan onların ürünlerini tüketirken bir yandan kendi çocukluklarını, kimlik ve kişiliklerini,
kültürel değerlerini, hatta ebeveynlerinin hayatlarını da tüketmektedirler.
“Düş kuramayan, gerçekler dünyasının kıskacındaki” (Şirin, 1999: 47) çocuklar, neredeyse
hiçbir ulusun kendi kimlik ve kişiliğinin yansımasını tam olarak bulamayacağı sanal
mekânlarda gezinerek çocukluğun doğal ortamlarından uzaklaşmakta ve kültürel yozlaşmaya
maruz kalmaktadırlar. “Modernizmle birlikte çocukların yaşam alanları da farklılaşmış, yetişkinler
ve çocuklar arasındaki toplumsal sınırlar ortadan kalkmaya başlamıştır. Bu noktada,
iletişim teknolojisindeki ve medya kültüründeki gelişmelerle çocukların, yetişkinlerin dünyasını
doğrudan tanımaları hatta bu dünyanın içine aktif olarak dâhil olmaları, çocuklar için üretilen
edebî ürünlerin kenarda kalmasına yol açtığı gibi çocuk öznelerin okuma uğraşı yerine görsel
medyayı tercih etmelerine neden olmuştur. Bu bağlamda çocukların edebiyatla/okumayla bağlarının
kopmaya başladığı ve rol modellerinin değiştiği de söylenebilir. ‘Okuru çocuk olan bir
edebiyat’ın kendini yenilemesi, günceli takip etmesi ve modern ve postmodern zamanların sosyolojik
bulgularından istifade etmesi, söz konusu alanın sınırlarını genişleteceği gibi çocuk
öznelerin kendi ruh evrenlerine uygun yaşamsal kodlarla karşılaşmalarını da mümkün kılar.”
(Kanter, 2015: 17)
748 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu