II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

yardımcı olarak Mekâtib-i Umumiye Genç Dernekleri Müfettişi unvanıyla Selim Sırrı Bey ve
Müfettiş-i Umumî sıfatıyla Mustafa Asım Bey verilmiştir (Toprak, 1985: 535).
Talebe Defteri’nde keşşaflık “Keşşafın Muhtırası” yazı dizisiyle, “Tabii Keşşaf” tefrikasıyla,
“Memleketimizde İlk Kız Keşşâfeler” makalesiyle, “Dernekçi Sözü” , “Keşşafların Türküsü”
marşlarıyla başlıca konu olarak ele alınmıştır. Von Hoff’un kırkıncı ve kırk dördüncü
sayılar arasında yazdığı “Genç Dernekleri” makaleleri gençleri bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.
Gürbüz ve Dinç Derneklerinin talimlerine ve faaliyetlerine de yerilen Defter’de keşşaflık konusu
geniş yer tutmaktadır.
2.2.1. Şiir:
Şiirlerle yaratılmak istenen coşku ve duygu yoğunluğu, düz yazılarla somut hareketlere
dökülmeye çalışılmaktadır. Balkan Savaşlarında kaybedilen toprakların geri kazanılması için
bilinç oluşturulmak istenmiştir. Hemen her türde bu konuya değinilmektedir. I. Dünya Savaşı
yıllarında basımı sekteye uğrayan derginin okurları ve yazarları bu süreçte savaşın yarattığı zor
şartlarda yaşamaktadır (Bkz. Doğan & Ulus, 2015).
Savaşacak veya söz konusu zor dönemde ayakta kalma mücadelesi verecek gençlere şiirler
aracılığıyla seslenilmiştir. Cephede bulunması, yeni bir savaş görmesi, saldırılarla karşı karşıya
kalması kuvvetle muhtemel bir nesil okur kitlesini oluşturmaktadır ve sonuç olarak bu nesil
sonunda Millî Mücadele için savaşmıştır.
Defter’de bulunan şiirlerin çoğu epiktir. Süleyman Nesib imzalı “Ordu”, Feyzullah Sacid’in
“Balkan Türküsü”, “Uyan”, “Kosova Muharebesi”, Celal Sahir’in “Türk Kızı Diyor ki”,
Akil Koyuncu’nun “Akın” şiirleri gibi daha pek çok şiir dergide yer almaktadır. Enis Behiç’in
altıncı sayıdaki “Harita Karşısında” “balad” ibaresiyle yayımlanan, kaybedilen toprakları hatırlatan
şiiri millî bilinci ve hırsı canlı tutmaya çalışmaktadır:
Vaktiyle pembe yerler, Osmanlı’nın diyarı
Dünyayı kaplıyormuş, dünya kadar memâlik!..
Sultan Selim, o kahhar Osmanlı şehriyârı
Dünyayı az bulurmuş, olmuş bu fikre sâlik…
Galip kılıçla mağrur, iklimler geçtik
Al bayrağım zeminine serpti pembelikler.
Al bayrağım bizler mâzîye renk verdik: Heyhât...
O pembe yurdum zulmette şimdi inler (Talebe Defteri, S. 6: 85)
Dergide marşlara da yer verilmektedir. “Keşşafların Türküsü”, “Hemedan Marşı”, “Dernekçi
Sözü” manzum olarak; “Fatih Sultan Mehmet Marşı”, “Tatil Şarkısı” marşları hem manzum
olarak hem de bestelenmiş olarak verilmiştir.
2.2.2. Edebî Yazılar:
“Tarih-i Edebiyyemizden Sahifeler” başlıklı yazı dizisinde Mevlâna, Sultan Veled, Yunus
Emre, Âşık Paşa, Kadı Burhaneddin, Ahmedî, Süleyman Çelebi, Şeyhoğlu ve Ahmed-i Dâi gibi
büyük şahsiyetler tanıtılmış ve şiirlerinden örnekler paylaşılmıştır. Türk Edebiyatı tarihine Naci
Sağir’in kalemiyle yer veren Defter bu yazı dizisini yirmi ikinci sayıya dek sürdürmüştür.
Talebe Defteri’nde üzerinde durulan önemli bir konu da imlâ sorunudur. Bu noktada öğretmenleri
suçlu bulan defter “Türkçe Kitabet Dersi Mekteplerimizde Ne Hâldedir?” yazılarıyla
(yirmi iki ve yirmi üçüncü sayılarda) sert eleştirilerde bulunmaktadır. Dilde birlik yaratılmasının
gereğini gündeme getiren dergide okur mektuplarındaki hatalar düzeltilir, yazım müsabakası
düzenlenir:
(…) Müsabakada; açık Türkçe yazan, yazısı çok uzun olmayan, imlâsı Defter’in imlâsının aynı
bulunanlar kazanacaktır.” (Talebe Defteri, S. 55: 890)
Tenkit yazıları Talebe Defteri’nde edebi yazıların bir kısmını oluşturmaktadır. Akçuraoğlu
Yusuf’un “İlmî Terbiye” makalesinde edebiyatın hakikat yerine geçmesi halinde sonucun
kötü olacağını iddia etmektedir. Dönemin güncel tartışmalarından olan aruz mu hece mi konusu
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 317