II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Türklerin yerel, millî müziklerini duymak istemektedirler. Oğuz'un keman ve Fransızca dersleri
alan, devrin batı zihin dünyasıyla yetiştirilen bir Türk çocuğu olmasına rağmen millî değerlere
sahip bir şahsiyet olarak var edilmesi Peyami Safa'nın dikkate değer kurgularındandır.
Romancı, Oğuz karakterini inşa ederken ona Fransızca öğretmiştir. Dil bilgisi, Oğuz'un
insanlarla kolay iletişim kurmasını sağlayacaktır. Çocuk ve genç okurları muhatap alan Peyami
Safa'nın bugün daha da önem kazanan yabancı dil öğrenimini ısrarla vurgulaması önemlidir.
Roman, çocukların dünya coğrafyasına ilgilerini uyandırmak için ansiklopedik malumatı
araya almaktan da kaçınmaz. Oğuz'un yol boyunca konakladığı, kıyısından geçtiği sahil şehirleri,
tabiat romanın içerisinde bir bilgiye dönüşür. Pire Limanı, Vezüv Yanardağı bunlardan bazılarıdır.
Gemi, Amerika kıtasına, Brezilya'ya çıktığında da Kamilyen'in ağzından Brezilya'ya dair
birtakım bilgilerin aktarıldığı görülür. Brezilya'nın kahvesinden, yerel kültürlerine, sömürge
durumunda kalmasından madenlerine kadar pek çok hususiyeti burada söz konusu edilir. Bu
ülkenin dört yüz sene Portekiz'in sömürgesi olarak kaldığını ifade eden Kamilyen, Oğuz'a istiklal
ve cumhuriyetin ne olduğunu bilip bilmediğini sorduğunda Oğuz'dan şaşırtıcı tarih dersleri
almak durumunda kalacaktır. Krallık, imparatorluk, saltanat ve cumhuriyet üzerine konuşan
Oğuz, bu devirlerin içerisinde çok küçük yaşlarda bulunduğunu ifade eder. Oğuz, doğmadan
önce I. Dünya Savaşı'nda mağlup olduklarını, düşmanların Anadolu içlerine kadar geldiklerini,
o vakitlerde Gazi Mustafa Kemal ve arkadaşlarının çıkarak istikballerini müdafaa ettiklerini
anlatır ve ekler: “Ben istiklâl nedir, cumhuriyet nedir bilmez miyim?” (Peyami Safa, 1999: 94)
Brezilya'dan Arjantin'e yapılan uçak yolculuğunda Ant Dağlarının üzerinde geçildiği sırada
Kamilyen'e bu dağların uzunluğunu ve bulunduğu coğrafyadaki önemini anlatan Oğuz, kültürlü
Türk çocuğu imajını her fırsatta ortaya koyar.
Türklük
Madam ve Mösyö Kamilyen Arjantin gemisinde Oğuz'la aynı kamarada kalacaklardır.
Onların Oğuz'la tanışmaları dünyada Türklerin nasıl bilindiğine dair küçük anekdotlar içerir.
Sarı saçlı bir Türk'ün olmasına şaşıran Kamilyenler, Türkleri siyah bildiklerini ifade ederler.
Türkiye, dünyada pek çok ülkeyi görmüş, oldukça zengin Kanadalı bir ailenin zihninde Afrika
milletlerinden bir parça olarak canlanır. Oğuz'un romanın başka kısımlarında Fransız ve İtalyan
zannedilmesinde de bu bilinçaltı aranmalıdır. Mösyö Kamilyen'in Oğuz'un keman çalabildiğini
öğrendikten sonra verdiği tepkide de Türklük imgesinin yabancı zihnindeki yansıması görülebilir:
“Şaşılacak şey! Türkler, hem de Türk çocukları keman çalarlar ha? Doğrusu ben Türkiye'ye
gitmedim de iyi bilmiyorum.” (Peyami Safa, 1999: 61) Kamilyen'in bunu öğrendiğine memnun
olduğunu belirttiğini de burada kaydedelim. Yukarıda, Mösyö Kamilyen'le Oğuz arasında cumhuriyet
ve istiklal üzerine geçen bir konuşmadan söz etmiştik. Bu konuşmanın nihayetinde Kamilyen,
Oğuz'a, onu gören bütün yabancıların takdir ettiklerini, Türkleri bu vesile ile biraz daha
beğendiklerini söylemesini de Oğuz'un yolculuğunun Türklük için de bir değer taşıdığını göstermesi
önemlidir.
Romanın sonunda Oğuz'un bütün çektiklerine asil ve kuvvetli Türk kanı sayesinde direnebildiği
vurgulanır. (Peyami Safa, 1999: 202) Babasına kavuşan Oğuz, Türkiye'ye dönmeden
kendisine seyahati boyunca kim borç vermişse onlara borcunu ödeyerek erdemini göstermiştir.
Oğuz'un yaşadıklarını duyanlar ve başta Mösyö Kamilyen bu cesur Türk çocuğunun doğduğu
toprakları görmek için bindiği gemiye bilet alıp İstanbul'a doğru yola çıkmaları önemlidir. Arjantin'den
Napoli'ye oradan da İstanbul'a hareket eden geminin İstanbul'a girişinde karşılaştığı
manzara minarelerdir. Peyami Safa Türklüğü İslam'dan ayırmayan bir bütünlük içerisinde romanına
son verir. Bunun öncesinde Oğuz, annesine yazdığı mektuplardan birinde de “Allah
benim her yerde elimden tutuyor, talih bana her yerde yardım ediyor.” der. (Peyami Safa, 1999:
52)
Olay Örgüsü
Oğuz'un babasını arama macerasında (yolculuk yirmi günden fazla sürmüştür) başına birbirinden
büyük felaketler gelir. Arjantin'e devam eden gemi batacak durumda bir yangın geçirir.
Yolcular denize indirilen sandallarla kurtulur. Yine, Arjantin'de bindikleri uçak Şili yakınlarında
düşer. Pilotun tecrübesi sayesinde yara almadan bu kazadan kurtulurlar ancak bu sefer de insan
66 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu