II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

nele hitap söz konusudur; bu metinler hem çocuklara hem gençlere yöneliktir. Nüzhet Sabit’in
“Kırk Beş Bir Tunguz” romanı otuz beşinci sayıdan kırk birinci sayıya kadar sürmüştür. Tunguz’un
Yeni Belde’de bulunan Turan Mektebi’nde yetişmesi ve gelişmesi anlatılır. Haylaz ve
hırçın bir çocuk olan Tunguz bu okulda çalışkan, dürüst, disiplinli ve milliyetçi bir genç olmaktadır.
(…) Tunguz mutlaka kavga etmek istiyordu, hem o artık Yavuz’la, Dündar’la, Alptekin’le kavga
etmekten bıkmıştı. Onlar da kendi gibi, aç, çıplak çocuklardı. Tunguz, şimdi tok olanlarla, iyi
giyinmişlerle kavga etmek istiyordu. Bu çocuk kendi kadar değil miydi? Bununla pek âlâ kavga
edebilirdi. Hem dayak da atabilirdi. (…)
Yeşil şeritli çocuğun aklından aile reisinin (mektebin müdürüne aile reisi denirdi) sözleri şimşek
gibi geçti:
-Çocuklar! Gözlerinin içine bakarak yüksek sesle, yüksek göğüsle söz söyleyen kim olursa olsun,
alnı açık bir Türk ise onun ne kıyafetine, ne sözüne bakınız; onun göğsünün içinde, temiz,
kuvvetli bir Türk kalbi vardır: o kalbe hürmet ediniz! (Talebe Defteri, S. 35: 570-571)
Romanlardan; dokuzuncu sayıda başlayıp altı sayı süren Ahmed Cevad imzalı “Ortaklık”,
C.C. imzalı olup on ikinci sayıdan yirminci sayıya kadar süren “Dağlar Çocuğu”, Muallim Mukaddem’in
yazdığı yirmi beşinci sayıdan otuz birinci sayıya kadar süren “Meslek İntihabı” ve
“Sanat Yolunda”, “Sevgi Nedir, Muhabbet Nasıl Kazanılır” başlıklı diğer tefrikalar da hem çocuklara
hem gençlere yöneliktir. Bu eserlerde anlatılan olaylar 13-15 yaş civarındaki karakterlerin
başından geçmektedir. Bazı metinler için dili, içeriği çocuklara hitap eder veya gençlere
hitap eder yargılarını tefrikalar için kullanmak olası değildir. Bu eserler çok geniş bir yaş aralığına
seslenmektedirler.
2.1. Çocuklara Hitap Eden Metinler
Çocuklara yönelik yazılar ağırlıklı olarak Talebe Defteri’nin ilk sayılarında bulunmaktadır.
İlerleyen zamanda azalan bu yazıların üzerine çocuk edebiyatındaki boşluğun da fark edilmesiyle
kırk altıncı sayıda duyurulan, Ahmed Halid tarafından hazırlanan Çocuk Edebiyatı dergisi
yayımlanmaya başlanmıştır. Talebe Defteri aracılığıyla haberdar olunan, nüshalarına ulaşamadığımız
bu dergi uzun soluklu olmamış, kâğıt sıkıntısı yüzünden Talebe Defteri ile birlikte
yayın hayatına veda etmiştir.
Derginin çıkarıldığı yıllar savaş yıllarıdır. Çocukların erkenden yetişkin olması gerekmedir.
Günümüzde on iki yaşında bir bireye çocuk denilebilse de o günün şartlarında on iki yaşında
birinden çocuk değil korkusuz bir savaşçı olması beklenmekte; içinde bulunulan şartlar ve
dönemin eğitim anlayışı bunu gerektirmektedir. Düzyazı ve şiirlerde çocukların sağlıklı olmaları
yönündeki teşvikler dikkat çekecek kadar çoktur ve ilk sayıdaki “Tabiat ve Çocuk” makalesi ile
başlamaktadır:
Çocuklar bu baharda geldi geçiyor. Acaba siz onu layık olduğu derecede tarâvetten, sıhhatten,
hayattan mensuc olarak getirdiği hediyelerden hissenizi aldınız mı?
Zannetmem… Eminim ki bu defa da siz ondan pek az istifade ederek elinizden kaçırıyorsunuz.
O sizi aylarca munis koynunda barındırıp kışın bünyenizde icra ettiği tahribatı tamir etmek ve kanınızı
yeşil kimya-hânesinde istihsal ettiği taze cevherli
nesîmiyle tasfiye eylemek ister. Hâlbuki siz ondan kaçar veya pek az temas edersiniz. Bütün
bahar mevsiminde tabiata on beş – yirmi günde bir temas etmek, nurlu güzelliklerini tozlu camlar
ardından seyreylemek hiçbir vakitte kâfi değildir. Mektep vakitlerinden mâadâ zamanınız tabiatın
yeşil, mavi aguşunda, serin koruların sedef kumlu sahillerin tozsuz, mikropsuz, ceyyid havasını bol
bol emmekle geçmelidir. (Talebe Defteri, S.1: 6.)
Tabiat, pastoral şiirlerle çocuklara sevdirilmeye çalışılmaktadır. Sevip korumalarının yanı
sıra çocukların sağlıklı olmaları için doğa konusu Suad Fahir’in Kelebek şiirinde olduğu gibi
konu edilmektedir:
Bakınız bembeyaz pamuk eller
Koparıp hep didik didik saçmış,
Küçücük bir demet şükûfeniz.
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 313