II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

ÖMER SEYFETTİN’İN SEÇME HİKÂYELERİNDE
ÇOCUK ve ÇOCUKLUK FİGÜRÜ
Hüseyin SAYIN *
ÖZET
Ömer Seyfettin, Türk hikâyeciliğin en önemli isimlerinden birisidir. Olayların yaşandığı dönemle
ilgili bize çeşitli ipuçları veren Maupassand tarzındaki kısa, yer yer mizahi hikâyeleri; sade bir Türkçe ile
yazıldığı için günümüze kadar çok okunagelmiş ve klasikleşmiştir. Bazı öykülerinde kendi çocukluk anılarına
yer vermesi, bazılarında da çocuk kahramanları anlatması; onun bir çocuk edebiyatçısı olarak algılanmasına
neden olsa da yaşadığı 36 yıllık kısa ömründe, yazarın çocuk edebiyatçısı olma gibi bir amacı
olmamıştır. Bu çalışma ile Ömer Seyfettin’in seçme hikâyelerindeki çocuk ve çocukluk unsuru; hikâyelerdeki
olay, kurgu, dil ve anlatımın çocuklar üzerinde meydana getireceği olası etkiler incelenerek yazarın
çocuk edebiyatındaki yerinin sorgulanması amaçlanmıştır. 100'ü aşkın hikâyesi mevcut olmasına karşın
çocukların, yazarı sadece birkaç bilindik hikâyesinden tanıdığı gerçeğinden yola çıkarak kütüphanelerin
çocuk kitaplıklarında sıkça görülen on dokuz (19) hikâye, bu kıstaslara göre incelenmiş ve değerlendirilmiştir.
Değerlendirmeye alınan öyküler şunlardır: Diyet, Kaşağı, And, Gizli Mâbed, Forsa, Bomba, Kütük,
Başını Vermeyen Şehit, Ferman, Pembe İncili Kaftan, Topuz, İlk Cinayet, Yalnız Efe, Perili Köşk, Üç Nasihat,
İlk Namaz, Yüksek Ökçeler, İlk Düşen Ak, Falaka. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi
desenine uygun olarak yürütülmüş, elde edilen bulgular betimsel analizlerle yorumlanmıştır.
Yapılan incelemelerde bu hikâyelerden yalnızca 7’sinin (Kaşağı, And, İlk Cinayet, İlk Namaz, Yalnız Efe, İlk
Düşen Ak ve Falaka) çocuk ya da çocukluk ile alakalı olduğu, geri kalanlarda herhangi bir çocuk figürü
içermediği ya da çocukluk kavramı ile ilgili olmadığı; hatta “Topuz, Başını Vermeyen Şehit, Bomba, Ferman”
hikâyelerinde çocuklar bir yana, yetişkinlerin bile okurken ürperecekleri bazı şiddet ve ölüm sahneleri
içermesi dolayısıyla çocuk psikolojisi açısından sakıncalı olarak değerlendirilebilecek şiddet unsurlarının
yer aldığı görülmüştür.
Anahtar Sözcükler: Ömer Seyfettin, çocuk edebiyatı, çocukluk, öykü ve çocuk psikolojisi, hikâye.
1.Giriş
Ömer Seyfettin, 36 yıllık kısa yaşantısına yedi ciltlik büyük bir külliyatı oluşturacak kadar
makale ve öykü sığdıran (Şişmanoğlu Şimşek, 2014, s. 665), çağdaşı sanatçılardan birçoğunun
unutulmasına rağmen edebiyatımızın daima gündeminde olan (Aydemir, 2005, s. 54), Türk
edebiyatının en çok tanınan, hemen her kuşak tarafından bilinen ve en az bir öyküsüyle belleklerde
yer alan çok yönlü bir yazar, şair ve öykücümüzdür (Dilidüzgün, 2005, s. 11). Ömer Seyfettin'in
bu özelliklerinde, çocukluk yıllarının etkilerinin görüldüğü bazı hikâyelerinin küçük
yaşlardan itibaren okunması ve bu yolla, erken yaşlardan itibaren tanınmasının rolü büyüktür.
Kafkas göçmeni bir yüzbaşının oğlu olan Ömer Seyfettin, Balıkesir’in Gönen ilçesinde
1884’te dünyaya gelmiştir. Hikâyelerinin bazılarında işlediği çocukluk döneminin bir kısmı da
bu kasabada geçer. Daha sonra ailecek İstanbul’a taşınırlar. İlk ve orta öğrenimini burada tamamlar.
1903’te İstanbul’da harp okulunu bitirerek teğmen rütbesi ile İzmir’de göreve başlar.
II. Meşrutiyet’in ilanının ardından Makedonya’ya görevlendirilir. Balkan uluslarının
milliyetçilik duygularından etkilenir bu düşünce ve duygular onu Türk milliyetçiliği fikrinin
*
Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü Strateji Birimi Uzman Türkçe Öğretmeni ve Gazi Üniversitesi Doktora Öğrencisi.
huseyinsayin42@gmail.com
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 565