II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

MİRZE ALEKBER SABİR’İN ÖZNESİ ÇOCUK ŞİİRLERİ
Niyameddin HAŞİMOV *
ÖZET
Mirze Alekber Sabir’in şiirleri ilk defa 1912 yılın sonlarında arkadaşları tarafından bir araya
getirilerek “Hophopname” ismi ile yayımlanmıştır. Muhtelif senelerde yayımlanan “Hophopname”de
konusu çocuklardan bahseden şiirleri önem arz etmektedir. Şair çocuklardan bahseden şiirlerinde
tahsile, ilme, insani keyfiyetlerin aşılanmasına, ahlaki değerlere önem vermiştir. Diğer araştırmalardan
farklı olarak araştırmamızda şiirlerin türünden bağımsız olarak daha çok öznesi çocuk olanları incelenmiş
ve günümüz okuyucusu ile buluşturulması hedeflenmiştir.
Şiirler incelenirken devrin sosyal durumu ve ferdlerin psikolojisi de dikkate alınmıştır.
Anahtar kelimeler : Mirze Alekber Sabir, çocuk şiirleri, ironi, sosyal durum, ilim
Giriş
Halk şairi Mirze Alekber Sabir (1862-1911) Azerbaycan edebiyatı tarihinde kendine yer
edinmiş önemli simalardan birisidir. Sabir eserleri ile Azerbaycan şiirinde yeni bir çığır
açmıştır. Sabir eserlerinin konusunu gerçek hayattan almıştır. XX. asırda meydana gelen
ictimai-siyasi olaylar dahil, muhtelif mevzularda fikir beyan etmiş ve hiciv, manzum hikaye,
masal v.b. edebi türlerde eserler yazmıştır. Kaleme aldığı eserlerle Azerbaycan edebiyatının ve
medeniyetinin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Bununla beraber, Sabir ruhen şarklı olsa da,
Şarkta avrupa terakkisinin sözcüsü olmuştur.
Yusuf Vezir Çemenzeminli Zakir Qasım Beyle Sabir’in mukayeseli tahlilinde: “Zakir’in
hasta bir milletin bir uzvu ile meşgul olduğunu ve milletin canına kıyan mikropları gösterdiğini;
Sabir’in ise tüm vücudu teşhir edip onun çürümüş yönlerini ortaya çıkardığını özellikle
belirtmiştir. Q.Zakir Azerbaycan halkına has menfi yönleri ortaya koymuş ve eserlerine belli bir
bölgede meydana gelen olayları konu edinmiştir. M.A.Sabir ise farklı bir zamanda doğudaki
yenilik hareketlerinin şahidi olduğu için seçtiği konular daha geniş kapsamlıdır. Buna dolayıdır
ki, Sabir’in eserleri Azerbaycan dışında, özellikle İslam coğrafiyasında da okunmaktadır.”(20,
31)
M.A.Sabir’in şiirleri ilk defa 1912 yılın sonlarında arkadaşları tarafından bir araya
getirililerek “Hophopname” ismi ile yayımlanmıştır.(13, 127; 21, 433) Kitaba şairin hicivleri,
taziyaneleri, hiciv tarzında yazılmış muhtelif konulu şiirleri, gazelleri, çocuklara hediye
bölümündeki çocuk şiirleri, hikayeleri, makaleleri ve mektupları dahil edilmiştir.(11, 180)
“Hophopname”de Sabirin eserleri yazıldığı yıla göre sıralanmış, konu farklılığı nazara
alınmamıştır.
Muhtelif senelerde yayımlanan “Hophopname”de konusu çocuklardan bahseden şiirleri
önem arz etmektedir. Şair çocuklardan bahseden şiirlerinde tahsile, ilme, insani keyfiyetlerin
aşılanmasına, ahlaki değerlere önem vermiştir.(3, 73)
*
Dr., Qafqaz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Edebiyatı Bölümü Bakü / Azerbaycan. nhasimov@qu.edu.az
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 615