II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

“‘Catherine!’ diyor annem. ‘Kendi sözcükleriyle konuşması gerek, ama sen onu başkalarını tekrarlaması
için cesaretlendirirsen, bunu yapamaz’. Haksızlık beni karnımdan yumrukluyor. ‘Her şeyi
mahvetmesine izin veriyorsun!’ diyorum. ‘Her zaman o kollanıyor!’ ‘Onun bana daha fazla ihtiyacı var.
Aşırı tepki gösterme’” (KB, s.113).
“Haklı farklı bir durum. Fark şu: Herkes ondan minicik şeyler beklerken, benden kocaman şeyler
bekliyor” (KB, S.66).
“‘David diğer insanları seyrederek bir şey öğrenmiyor. Bu yüzden ona her şeyi ben öğretmek zorundayım”
(KB, s.75).
“‘İkiye ayrılıyormuşum gibi hissediyorum. Bir yanım kaçıp gitmek ve arkadaşlarımın yanında
normal bir insan olmak istiyor, ama öbür yanım, tek başına idare edemeyeceği için David’i yalnız bırakmak
istemiyor’” (KB, s. 121).
Yukarıdaki tümcelerde de engelli David’le yaşayan Catherine, üzerine yüklenen sorumluluktan
sıklıkla rahatsız olmaktadır. Kendisinden hep daha fazla şey beklenmesi ona haksızlık
gibi gelmektedir. David’in yanında olmak, ona bir şeyler öğretmek, onu koruyup kollamak, onu
sakinleştirmek zorunda oluşu ve David’in bu konuda ona hiç yardımcı olmaması Catherine’i
öfkelendirmekte ve David’in durumunu sorgulamasına neden olmaktadır. Bu tümceleri okuyan
çocuk okur, Catherine’i iki farklı biçimde değerlendirebilir. Bir kısmı Catherine’in öfkesini
haklı bulurken bir kısmı da daha anlayışlı olmasını bekleyebilir. Yazarın çocuk okura bu iki
farklı çıkarımı yapma olanağı sağlaması da çocuk romanlarında olması beklenen demokratik
tutumun örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Engelli ve engelsiz çocukları olan ailelerin çocuklarına
gösterdikleri ilgi ve sevginin eşit olması gerektiğinin önemi de bu örnek tümcelerle ortaya
çıkmaktadır.
“Annem bu gerçeği, o zamanlar kaçınılmaz görünen benim kurtarılamayacağım, iyileştirilemeyeceğim,
bana dair hiçbir umudun olmadığı gerçeğini, kabul etmeyi reddetmiş. Doktorların ona söylediği
gibi embesil olduğuma inanamazmış ve inanmayacakmış. Ancak onun tutunabileceği, vücudum sakat olsa
da zihinsel özürlüğü olmadığıma dair inancını destekleyecek tek bir kanıt parçası bile yokmuş” (SA,
s.11).
“Ben, onun çocuğu ve dolayısıyla bu ailenin bir parçasıydım. Büyüdüğümde ne kadar anlayışı kıt
ve aciz olsam da, bana da diğerlerine davrandığı gibi davranma ve misafirlerin önünde kendisinden asla
söz edilmeyen arka odadaki ‘yaratık’ olmayacağım konusunda kararlıydı” (SA, s. 11).
“Ancak annem sadece benim geri zekâlı olmadığımı söylemekle yetinmiyordu, bunu kanıtlamak
için elinden geleni de yapıyordu. Görev bilinciyle değil, sevgiyle yapıyordu bunu. Bu yüzden bu kadar
başarılıydı” (SA, s.12).
Sol Ayağım adlı çocuk romanındaki anne, Kardeşimm Benim adlı romandaki Catherine’in
aksine çocuğunun engelliliğini kabul etmiştir. Neden bunun başlarına geldiğini hiç sorgulamamıştır.
Oğlunun yaşamını güzelleştirmek, onu mutlu etmek için elinden geleni yapmaya çalışmıştır.
Her iki romanda da engelli çocuklar toplumdan koparılmamış, aileler bu konuda gerekli
özeni göstermiştir. Catherine’in duyduğu utanç ise Christy’nin annesinde roman boyunca gözlemlenmemektedir.
Aksine oğlunun başardıklarıyla gurur duyan ve onu her zaman daha fazlasını
yapması için cesaretlendiren bir anne karakteri kurgulanmıştır. Bu bağlamda Sol Ayağım adlı
kitapla buluşan engelli bir çocuk okurun başarma duygusuna karşı inancı artar. Christy’nin yaşamıyla
kendi yaşamı arasında benzer ve farklı yönler bulur. Kendisiyle benzer yaşamı olan ve
başarıyı tadan Christy aracılığıyla yaşama sevinci ve başarma isteği duyar.
Toplumun Engelliğine Bakışı
“İç geçiriyor; onun hiçbir zaman, yumruğunu kaldırmış, bileğinden çamur akarak yüzeye çıkacağı
ânın büyük heyecanını yaşayamayacağını fark ediyorum. Bir insan koca bir yaşamı, bunu yaşamadan
nasıl geçirir?” (KB, s. 119).
Catherine’in klinikte arkadaş olduğu bedensel engelli Jason hakkındaki düşünceleri çocuk
okurun bedensel engelli biri ile duygudaşlık kurmasına olanak sağlar ve çocuk okur, engellilerin
engellerinden dolayı yaşayamayacakları anlarla ilgili düşünme fırsatı bulur. Bu düşünme süreci
çocuk okurun bedensel engelli biriyle tanıştığında daha duyarlı ve özenli davranış ve tutumlar
sergilemesine yardımcı olur.
602 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu