II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

1- Çocuk edebiyatı, büyüklerin kayıp çocukluklarına geri dönüşleri için bir etkendir ve
onların ruhsal / psikolojik açıdan onurlandırılmalarını sağlar. Kimi zaman edebiyatın önde gelen
isimlerinin itiraflarında da çocukluk dönemlerindeki efsane ve hikaye okumalarına olan özlem
ve iştiyaklarıyla karşılaşıyoruz.
Bugünün psikolojisinin tartışma konularından biri de çocukluğa dönüş konusudur. Söz
gelimi tedavi amaçlı kullanılan Froid’in psikanaliz yöntemi de çocukluğa dönüştür. Zira asla /
başat olana dönüş, fırtınalı hayatın içinde tahrip olan insani kişiliğin tedavisinde önemli bir etken
olarak kabul edilir. Diğer alanlarda da çocukluğa dönmek gerektiği tartışılmaktadır. Örneğin
Dr. Yahya Kaidi, “Çocuklar için felsefe” konulu bir oturumda şöyle diyor ki:
“Felsefe, soru sormaktır. Çocuklar konuşur konuşmaz soru sorarlar. Bunlar hangi okulda
soru sormayı öğrendiler? Çocuklar ‘doğal felsefedirler.’ Bu nedenle çocuklar bize kıyasla daha
iyi felsefe yapabilirler… Biz; Kant, Eflatun ve Aristo okuyan birine filozof demeyiz. Bu tür
adamlar, felsefeci / felsefe uzmanıdırlar. Oysa filozof, sürekli soru soran kişidir. Çocukları öyle
bir özelliği vardır ki, biz büyükler hepimiz bu özelliği kaybettik. Doğal sadelik… Yani insanın
her zaman hayret etmesi. Siz şu anda neye hayret ediyorsunuz? Aylar geçmesine rağmen hiç aya
baktığınız oldu mu? Belki de kendi kendinize düşünmeyeli yıllar olmuştur. Oysa bunların hepsi
çocuk için birer sorudur… Bu nedenle büyükler filozof olmak istiyorlarsa, yeniden çocuk olmaları
gerekir” (Yuvarlak Masa Oturumu, 1383: 45-47).
Nitekim Newton da yer çekim kanunun keşfetmek için o çocuksu meraka dönüş yapmadı
mı ve şu çocuksu soruyu sormadı mı: Elma, ağaçtan kopunca neden yere düşer de gökyüzüne
çıkmaz?!
Yine şu söz Hz. İsa’nın (as) değil mi: “Hiçbir yetişkin, çocukluğuna geri dönmeden miraca
çıkamaz” (Kerimi, 1376: 8).
Diğer bir açıdan – editörlerin tavsiyesine göre – büyükler kendi Farsça yazılarını tashih
etmek için çocuk edebiyatı okumaları iyi olur. Zira sade, açık ve yalın Farsça, en iyi şekilde
çocuk edebiyatı alanında görebilir. Diğer bütün alanlardan daha iyi bir şekilde.
Sınırlar Ortadan Kalktı mı?
Söylediğimiz şeylerin kabulü, çocuk edebiyatı ile yetişkinler arasındaki klasik sınırların
silikleştiği veya kalktığı anlamına mı geliyor? Bu sorunun cevabının olumsuz olduğu anlaşılıyor.
En azından çocuğun yetişkin ile farklılığı olduğu sürece çocuk edebiyatı ile yetişkin edebiyatı
da farklı olacaktır. Ancak bu farklılık, Ali Asgar Seyyid Abadi’nin bazı makalelerinde ve
“Klasik Muhataplıktan / Muhatap Bilimden Çıkış” adlı kitabında işaret ettiği gibi muhataba
matuf bir farklılıktır (Seyyid Abadi, 1384).
Çocuğun ve çocukluk mefhumunun değişmekte odluğu bir ortamda çocuk edebiyatının da
böyle bir değişime ayak uyduracağı açıktır.
Bu Bakış Açısını Kabul Etmenin Fonksiyonları
Eğer sunulan modele uygun olarak çocuk edebiyatının tanımı ve uygulamasında yeni bir
bakış açısını kabul edersek, yeni bir atmosfere gireceğiz. Böyle bir atmosferde, yetişkin edebiyatının
çocuk için bir pratiğinin ve değerinin olmadığı düşünülebilir. Ancak açıklandığı şekliyle
çocuk edebiyatı, hiçbir zaman büyükler için faydasız değildir. Burada çocuk edebiyatı ile yetişkin
edebiyatı arasında bir rekabet olduğu akla gelebilir. Böyle bir rekabetin ise semeresiz veya
az semereli olduğu anlaşılmaktadır.
Bütün bunlarla birlikte bu iki edebiyat türünün birini asıl, diğerini detay olarak isimlendirmemiz
gerekirse; o zaman “çocuk edebiyatı, yetişkin edebiyatının anasıdır.” demek gerekir.
Psikologlar, çocuk, yetişkinin babasıdır derler (Kerimi, 1376: 8) ve biz de şunu ekliyoruz: Çocuk
edebiyatı, yetişkin edebiyatının babasıdır. Ya da daha dakik bir ifadeyle: Çocuk edebiyatı,
yetişkin edebiyatının anasıdır. Çocuk edebiyatçılığı adına şöyle bir durumdan şikayet edebilir:
Yazar çocuğun sınırlı kelimelerine, sınırlı bilgisine ve bir bütün olarak sınırlı tecrübesine esir
olmuş ve hayal etme gücü sınırlanmıştır. Bu durumda yetişkin edebiyatı ile ilgili olarak da şunu
rahatlıkla söyleyebiliriz. Yetişkin edebiyatı da güç, gurur, kibir, üstünlük talebi ve gösteriş gibi
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 13