II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Sen onların yanına var
Muradını onlar verir belli bil” (DKK, 84).
Babanın önemi
Türklerde babaya, ataya, büyüklere saygı çok önemlidir. Boğaç Han iftira sonucu kendisini
vuran ve yanındaki namertler tarafından esir tutulan babasına yine de yardımını esirgemez,
onu o namertlerin elinden kurtarır. Dirse Han’ın hatununun şu sözleri babanın önemine dikkat
çeker:
“Görüyor musun ay oğul neler oldu
Sarp kayalar oynamadı yer oyuldu.
…
Baban sana kıydı ise sen babana kıyma.” (DKK, 33).
Babası Begil’i benzi solmuş at üstünde gören Emren Yiğit, korkusunu yine şu kalıp sözle
dile getirir: “Kara başım kurban olsun babam sana” (DKK, 168). Aynı söz Uruz tarafından da
sık sık dile getirilir. Ancak bir sohbette oğluna bakıp ağlayan ve alplığa geçemediği için tacını
tahtını ona bırakamayacağına üzülen babasına karşı Uruz’un şu çıkışı çok anlamlıdır:
“…hüneri oğul babadan mı görür öğrenir, yoksa babalar oğuldan mı öğrenir, ne zaman sen beni
alıp kâfir hudut boyuna çıkardın, kılıç çalıp baş kestin, ben senden ne gördüm ne öğreneyim dedi.”
(DKK, 93).
Eski Türklerde on beş yaş, alplığa geçişte bir sınırdır. Örneğin on beş yaşından önce Yigenek’e
babasının esir olduğu söylenmez. Bir tesadüf eseri bunu öğrenen Yigenek, babasını
kâfirlerin elinden kurtarır.
Kardeşe bağlılık
Kardeşinin Tepegöz elinde helak olduğunu öğrenen Basat büyük bir acıyla şöyle seslenir:
“Kenar yerde dikilmiş otağlarını
O zalim yıktırdı demek kardeş
…
Ak sakallı babamı oğul diye ağlattın demek kardeş
Akçe yüzlü anamı sızlattın demek kardeş
Karşı yatan kara dağımın yükseği kardeş
Akıntılı güzel suyumun taşkını kardeş
Güçlü belimin kuvveti kardeş
Karanlıklı gözlerimin aydını kardeş
Kardeşimden ayrıldım diye çok ağladı, feryat figan kıldı.” (DKK, 156-157).
Segrek, bir kardeşi olduğunu ve esir düştüğünü öğrenir. Onu kurtarmak için yola çıkmak
ister. Babası bu oğlunu da kaybetmemek için her ne kadar bunun yalan haber olduğunu söylese
de o ille de kardeş der ve kendi düğününün olduğu gün kardeşini bulmak için çıkar gider. Aşağıda
Segrek için kardeşin ne kadar önemli olduğunu gösteren mısralara yer verilmiştir:
“Üç yüz altmışaltı alp ava binse
Kanlı geyik üzerine kavga kopsa
Kardeşli yiğitler kalkar kopar olur
Kardeşsiz zavallı yiğit ensesine yumruk dokunsa
Ağlayarak dört yanına bakar olur
Ela gözden acı yaşını döker olur
Ela gözlü oğlunuzu görünceye kadar
Bey baba hatun ana esen kalın” (DKK, 181).
Erkek çocuğun önemi-soyun devamlılığı
Her daim mücadele içinde bir yaşam süren Oğuz toplumu için erkek çocuk, hem savaşçılık
hem de soyun devamlılığı açısından çok önemlidir. Buna özellikle ilk hikâyede oğlu-kızı
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 273