II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

olarak ortaya konan matematiksel şablonlar ve tablolar, rakamlar ve istatiksel veriler pek etkilememektedir.
İnsan bilincine asıl ulaşan hikâyelerdir. İnsan bu hikâyeler aracılığıyla doğanın
kendi hizmetine sunulmuş sınırsız bir kazanç kaynağı veya yalnızca güzellikleriyle hizmet veren
bir dinlenme ortamı olmadığını anlayabilir.” (Opperman, 2009, s.5) Doğanın insana hizmet
etmesi gerektiği düşüncesi insanın doğa karşısında kendini efendi kendi dışındaki varlıkları da
köle ilân etmesine ve bu doğrultuda hareket etmesine neden olmuştur. İnsan kendine direnen
doğaya her türlü işkenceyi reva görür. Doğanın sahibi olduğunu düşünen insan, doğanın kendisini
içine almasını kabul etmek yerine doğayı zapt etmeyi seçer.
Yeryüzünde yaşanan ekolojik krizin elbette farklı birçok sebebi vardır. Feministlere göre
“Ekolojik kriz, doğal ve dişil olan her şeyden nefret eden ‘beyaz, batılı ve eril’ felsefi, teknolojik
ve ölüm üreticisi sistemlerle bağlantılıdır. İşçi sınıfının, zencilerin, yerli halkların, kadınların ve
hayvanların sistematik bir biçimde aşağılanması, batı uygarlığının temelinde yatan düalist yaklaşımla
yakından ilgili. Bu yaklaşım, beden-akıl ikilemine dayanır ve erkeği akılla özdeşleştirirken,
kadını ve “aşağı” ırk ve sınıfları doğayla ilişkilendirir.” (Berktay, 1996,s.73)
Ekofeminizme göre doğanın sömürülmesi ve kadının sömürülmesi arasında bir bağ vardır.
Her türlü ayrımcılığın karşısında olan ekofeministler doğanın sömürülmesine karşı duran
gruplar arasında farklı bir yere sahiptir. “… ekofeministler kadınların ve doğanın ezilmesinin
temelinde ataerkil düşüncenin, kapitalizm, militarizm ve sömürgecilik gibi ideolojilerin, yani
egemen olmaya dayanan ilişkiler sisteminin yattığını vurgulamış ve bu durumun incelenmesine
yarayacak ilginç formüller geliştirmiştir.” (Tamkoç, 1996, s.77-78)
Zülfü Livaneli’nin, Son Ada’nın Çocukları adlı eseri insan merkezli yaşam biçiminin insan
ve çevre üzerinde yaratmış olduğu olumsuzluklara dikkat çeker. Eserde, insan merkezli
yaşam biçiminin insanın doğaya, diğer insanlara ve hatta kendine yabancılaşmasına neden olduğu
anlatılmaktadır. Son Ada’nın Çocukları’nda olayların geçtiği zaman ve mekâna dair net bilgiler
yoktur; fakat anlatılanlardan olayların günümüz Türkiye’sinde geçtiği anlaşılmaktadır.
Hikâye çok az insanın bildiği, gözlerden uzak cennet gibi bir adada geçmektedir ve hikâyede bu
adada yaşayan kırk aile arasındaki olay ilişkilerine yer verilmiştir. Başkanın adaya gelişiyle
birlikte adadaki yaşam da değişmeye başlar. Başkan adada kendi cennetini kurmak ister. Onun
bu isteği adadaki bazı insanların ve diğer canlıların yaşamını cehenneme çevirir. Başkanın dayatmaları,
insanlara ve çevreye hükmetme arzusu adadaki yaşam biçimini değiştirir.
Başkan için doğa ele geçirilmesi gereken yabani bir ötekidir. Emekliliğinden önce elde ettiği
politik gücü insanlar üzerinde kullanırken bir taraftan da doğaya kendince bir düzen vermeye
başlar. Bu politik güçteki eril kodlar başkanın adadaki yaşamında varlığını hep hissettirir.
Başkan adadaki işlerin düzenli hâle gelmesi gerektiğini söyler ve bu söylemin ardından sözde
demokratik bir şekilde seçilerek yeni yönetimin başkanı olur. Bu sayede kaybettiği iktidarını
adada yeniden kazanır. O “eski bir devlet başkanı” (Livaneli, 2015, s.22) ve “bir diktatördür.”
(Livaneli, 2015, s. 23) Adada beş kişilik bir yönetim kurulu oluşturulur. Başkana göre kurulda
kadın üyeler de olmalıdır; çünkü medeniyet bunu gerektirir.
“Şimdi kalan üç kişiyi seçeceğiz ama ben demokratik ve modern bir toplumda kadınların
da erkeklerin hemen yanı başında yer alması gerektiğini düşünen biriyim. Saygıdeğer kadınlarımız,
analarımız, eşlerimiz, kız kardeşlerimiz toplum hayatına karışmalı, yüksek sorumluluklar
üstlenmeli. Bu nedenle kurulumuza bir kadın üye seçmeyi öneriyorum.” (Livaneli, 2015, s. 54)
Beş kişilik kurulda bir kadının olması ve onun da kendi eşi olması kadına verdiği değerin
‘mış’gibi yapmaktan öteye geçmediğinin göstergesidir. Başkan ataerkil zihniyeti her yönüyle
temsil eden özelliklere sahiptir. Ataerkil aile düzeni başkanın evinde kendini hissettirir. Başkan
evdeki tek söz sahibidir; evde onun emirleri doğrultusunda bir yaşam sürdürülür. Her koşulda
kocasını onaylayan bir eş ve yine her koşulda kendilerini dedelerine saygı göstermek zorunda
hisseden çocuklardan oluşan bu ailede kararları alan Başkan’dır. Dolayısıyla kurulda bir kadının
olması erkek egemen yapıyı değiştirmez. Başkanın eşi Başkan’ın arkasında yürüyen ve onun
sözlerini onaylayan bunun dışında herhangi bir varlık göstermeyen / gösteremeyen eril güce
teslim olmuş bir kadındır. Başkan eşini ve bir numaradaki dostunu arkasına alarak yönetimdeki
diğer iki kişiye rağmen istediği kararları alabilecektir.
366 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu