II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

Latin dili!
Millet öldü, dil yaşıyor.
"Ana" diyen, "toprak" diyen, "vatan" diyen
yok bu dilde
Ancak yine yaşar bu dil (9. sınıf edebiyat, səh.141)
Misralardan görüldüğü gibi şair ana dilini sıradan bir mesele olarak değil, Vatanın kaderi
ile ilgili bir mesele olarak ele alıp.
C.Memmedquluzade "Anamın kitabı", "Deli toplantısı" eserlerinde ana dilinin temizliği
meselesini ön plana çıkarır.
Anavatan! Ana dili! ifadelerine sıkça rastlıyoruz. Herkes onu dünyaya getiren, ona süt
veren, büyüten annesini sever. Çünkü anne kutsaldır. Tarihi şahsiyet Muhammed Peygamber
demiştir ki, cennet annelerin ayaklarının altındadır. Eğer anne varsa, vatan da var, dil de var.
Tesadüfi değildir ki, ister sözlü halk edebiyatında, gerekse yazılı edebiyatta Anne konusu önemli
yer tutmuştur. Dünyaşöhretli "Kitab-ı Dede Korkut" destanında annenin kutsallığı öğrencilerin
ilgisini çekmektedir. Klasik edebiyatın temsilcisi Efseleddin Xaqani "Ana" şiirinde şöyle
yazıyor:
Onun duaları olmasaydı, ah,
Ömrüm boşa çıkardı, galiba, bir sabah. (5. sınıf ders kitabı, sayfa 171)
Cafer Cabbarlı ünlü "Ana" şiirinde annenin kutsallığını, büyüklüğünü göstermektedir:
Tüm vücudum eser, ruhum eyleyer pervaz,
Uçar semalara o, alemi xeyaletde.
Yatar, ölür bedenim, nitqden düşer bir söz,
Ana ... Ana ... Sana ben rahibəm itaatte
sözleri ile bildirir ki, insan en zor anında bile kutsal varlık olan Ana kelimesine sığınıyor.
(9. sınıf edebiyat, s, 11)
Hüseyn Cavidin "Ana", Hüseyin Arifin "Anneler", Serdar Esad'ın "Ana seliqesi", Neriman
Hesenzadenin "Ana", Medine Gülgunun "Benim annem", Fikret Koca'nın "Annemin
sözleri" ve s. gibi eserler dərsliklərimizi süslüyor ve annenin yüceliğini çocukların dikkatine
iletiyor.
Çocuk kitaplarının önemli konularından biri de manavi değerler, hemişeyaşar hikmetlerdir.
Bunu yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak işte edebiyatın temel görevlerinden
biridir. Manevi değerler bize atalarımızdan kalmıştır. "Kitab-ı Dede Korkut" destanında el
ağsaqqallarına saygı, onların söylediği öğüt nesihetamiz fikirlerin herkes tarafından saygıyla
kabul olunması, ortak mücadele, eşitlik vb. gibi değerli fikirleri görüyoruz. Nizami Gencevi
"Oğlum Muhammed'e nasihat", Mehemmedhüseyn Şehriyar "Oğlum Hadiye nasihat" şiirleri ile
öğüt nesihetamiz fikirlerini öğrencilere aktarmışlar. Ansiklopedik kişilik olan Abbasqulu ağa
Bakıxanov "Nəsihətlər" eserinde akıllıca fikirleri ile çocukları, gençleri hayatta hüner
göstermeye, iyilik yapmaya, gerçeğe hep sadık kalmaya, xeyirxahlığa, düzlüğe davet ediyor.
Sanatçının "Hikmetin fazileti" eserinde öğrencilerde iyilik, hümanizm, beceri, ustalık, yetenek
gibi olumlu nitelikler yönəltir. Enver Elibeylinin "İlan ve Kurbağa" temsilinde zalimlik,
bigənəlik pislənir. Dünya edebiyatından Cengiz Aytmatov'un "Manqurt" eserinde manqurtluq,
vatanının ve halkının geçmişine ve kaderine ihmal kötülənir, soykökə bağlılık, savaşa nefret
duygusu aşılanır. Cek Londonun "Kiş hakkında hekayet" eserinde akıl, bilgi, beceri gibi özellikler
yer alıyor.
Çocuk kitaplarının çözümü önemli ve zor sorunlarından biri de çocukların kaderi meselesidir.
Hayatta mutlu talihli çocuklarla birlikte mutsuz talihli çocuklar da vardır. Görkemli
sanatçı Enver Memmedxanlı demiştir ki, yazar hayatta gördüklerine duyarsız kalmamalıdır. O
hem mutlu, hem de mutsuz insanların kaderini aynı hassasiyetle kaleme almalıdır.
Ə.Məmmədxanlı "Altın tomurcuk" eserinde küçük kız, sakat Süreyyanın şahsında ağır çocuk
emeğini, talihsiz çocukların hayatını göstermekle okuyucuyu riqqete getirir. Kelimeleri ustalıkla
214 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu