II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

leyemeyiz, hele ki romanda küçük Jane’in okuyucunun karşısına tam da küçük bir çocuğun
masumiyetiyle verebileceği türden cevaplarla çıktığı anlara şahit olduktan sonra aksine yazarın
başarılı olduğu da söylenebilir. Bu diyaloglardan birisi, hatta kitapta akılda kalabilme ihtimali
yüksek diyaloglardan birisi Jane Eyre ve Bay Brocklehurst’ün ilk karşılaştıklarında aralarında
geçmektedir:
Bir an düşündüm. Yazık ki sonunda verdiğim karşılık beğenilmedi.
(Brontë, s.43).
Yine Bay Brocklehurst’ün Jane’e İncil’i okuyup okumadığını sorması üzerine küçük kızın
verdiği cevabı aynı masumiyetini yansıtmaktadır.
Ben: diye görüşümü belirttim. (Brontë, s.44).
Brontë, Jane’e verdirdiği cevaplarla aslında çocuk diline ne kadar hakim olabildiğini
göstermektedir. Küçük kız, riyadan uzak olan cesur cevaplarıyla okul müdürünü ve okuyucuyu
şaşırtıyor. Okul müdürü Bay Brocklehurst, defalarca kıza olumsuz tepki verse de Jane, ısrarla
düşündüğünü söylemekten geri kalmayan, çoğu çocukta da olduğu gibi dilinden zihninin masumiyeti
dökülen bir çocuktur.
Yazar, bazen kendi fikirlerini küçük Jane’in ağzıyla okura aktarsa da bazen de ustalıkla
kendini gizleyerek sadece karakteri konuşturmayı başarmaktadır. Böylelikle okur, romanı yazarı
aklından çıkararak, diyaloglarda yazarın kalemini hissetmeden romanın sürükleyiciliğini ve
gerçekçiliğini kendini kaptırabilir. Asıl problem, Charlotte Brontë’nin bazen başarılı iken bazen
de aynı başarıyı gösterememesinden kaynaklanmaktadır.
Romanda Bulunan Örtük İletilere Çocuk Klasiği Olarak Eleştirel Bir Bakış
Dünya klasikleri arasında yer alan Jane Eyre’in Türkiye’deki dünya çocuk klasikleri
arasında yer almış olması bu kitabın çocuk edebiyatına uygun olup olmadığı konusunda eleştirel
bir bakış açısıyla yaklaşmamıza sebep oldu. Charlotte Brontë Jane Eyre romanını diğer romanlarında
da olduğu gibi çocuk eseri olarak kaleme almamıştır. Yazar, bu eseri yazarken çocuk
eseri olması niyetini taşımamıştır lakin çoğu klasiklerin de dönüştürüldüğü gibi Jane Eyre da
çocuk klasiği olarak yerini almayı başarmıştır. Fakat bu eserin de çocuk klasikleri arasında sayılabilmesi
ve çocuk edebiyatına uyarlanabilmesi için taşıması gereken bazı özellikler vardır.
Çocuk edebiyatı, “erken çocukluk döneminden başlayıp ergenlik dönemini de kapsayan
bir yaşam evresinde, çocukların dil gelişimi ve anlama düzeylerine uygun olarak duygu ve düşünce
dünyalarını sanatsal niteliği olan dilsel ve görsel iletilerle zenginleştiren, beğeni düzeylerini
yükselten ürünlerin genel adıdır” (Sever, 2008: 17).
Çocuk edebiyatının bu tanımından da anlaşılacağı gibi bir çocuk eserinin çocukların dil
gelişimi ve anlam düzeylerine uygun olması gerekmektedir. Giderek artan şiddet ve güdüm
içerikli yayınlar sebebiyle, “çocuk ve gençlerin sağlıklı bir duygu ve duygu eğitiminden geçirilmesi
daha da önem kazanmaktadır” (Sever, “s. 43).
Yazar, yazınsal metniyle hem çocukta beğeni uyandırmalı hem de çocuğun kendisiyle
özdeşim kurabileceği karakterlere yer vermelidir. Bunun için de yazar, yaratacağı karaktere her
açıdan olumlu özelliklerle donatılması gerekmektedir. Bir oluşum romanı (Bildungsroman)
olması sebebiyle Jane Eyre, karakterin çocukluğundan yetişkinliğine kadar olan gelişimini kap-
II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 641