II ULUSLARARASI ÇOCUK VE GENÇLİK EDEBİYATI SEMPOZYUMU

hale gelmektedir” (Benhabib, 2006:87). Kişinin bir meta olarak görülebileceği bu durum aslında
öznenin, nesne konumuna indirgendiğinin göstergesidir. Truman’ın çocukken babasına yönelttiği
“dağların arkasında ne var” sorusuna cevap olarak “Sınırları bilmen gerekir” ve öğretmeninin
dünya haritasını göstererek dünya üzerinde keşfedilecek hiçbir yerin kalmadığı ifadesi daha
en başından kâşif olmak isteğinin körelmesine neden olmuştur. Truman’ın sevdiği kızı bulmak
için Fiji Adaları’na gitme isteğine engel olunarak ailesine teslim edilmesi, onu gerçeklerden
habersiz olarak kurgulanmış hayatını yaşamaya mecbur bırakır. Sorgulanmamış bir yaşamın
yaşam olmayacağı fikrinden hareket etmeye çalışan Truman’ın bu hevesi her defasında bir engele
takılmıştır. Filmin mesajı ise açıktır: Pasifize edilen, özgürlükleri budanmış birey, kendi
hayatının öznesi olabilmesi için sorgulayarak yaşamaya mutlak olarak inanmalıdır.
İnsanların yerine düşünen bir sistemin varlığı, onlara fırsat vermeden mükemmelin şartlarını
da belirlemektedir. Buna göre insanları dar bir alana hapsetmek, belirlenen görev dâhilinde
meşgul olmalarını sağlamak, bu arada itaati öğretmek, ahlaki ve toplumsal yapıda istenen doğrultuda
anlayışını değiştirmek, toplumu istenmeyen yabani otlardan arındırarak tertemiz ve aynı
kalıpta aynı şeklin verilmesini sağlamak, sistemin boynunun borcudur. Ancak bu durum, daha
sonra iki dünya savaşı arasında yaşanılan olayların, mükemmeli oluşturmasını bırakın bir kenara,
sistemin tıkandığını çok net ortaya koymuştur.
Bütün bu ilerlemelerin bedelinin daha sonra ödendiği dönemde, herkes gibi çocukların da
üzerine düşen zorluklardan, yaşadıkları sıkıntılardan bahsetmek konunun amacını ortaya koyması
bakımından önemlidir.
3. Proje çocuk
Çocukluğun altın devrini bugün yaşadığı söylemek mümkündür (Savaşlarda ölen çocukları
ve çocuk askerleri saymazsak!). Çocuklar eskisi kadar fabrikalarda çalıştırılmadığı gibi aile
içerisinde de önemli bir konumdadır. Aile fotoğraflarının olmazsa olmazı çocuk, doğumdan
itibaren kendi ayakları üzerinde durmasını öğreninceye kadar anne-babanın kanatları altında
ihtişamlı günlerini geçirmektedir. Bırakın doğumdan itibaren, henüz dünyaya gelmeden önce
hakkında planlar yapılan bebek, sonrasında ait olduğu ailenin ona öngördüğü eğitime bağlı kılınmaktadır.
Onu çepeçevre kuşatan bu koruma kalkanı, doğal olarak kişilik gelişimini de etkilemektedir.
Benliğin doğuşu hiç de basit ve kolay bir olay değildir. Benliğin ortaya çıkışı sırasında
çocuk kendi başına kalmanın, anne babasının kararlarını almanın, anne babasının koruyucu
kalkanı dışında kalmanın korkusunu yaşar. Dolayısıyla çocuğun onu çevreleyen büyüklerle
karşılaştırıldığında kendini tamamen aciz hissetmesine şaşırmamak gerek (May, 1997:82). Ailelerin
eğitimden tutun da edineceği arkadaşlıklara, saat kaçta yemek yiyeceğine, hangi meyveyi
yiyeceğine kadar karar mekanizmasının tamamen ebeveynlere bağlı olarak çalıştığı bir mekanik
çocuk kavramı çıkar karşımıza. Hemen her konuda bir ebeveyn engeline takılan çocuğun hayatta
hata yapma durumu sıfıra düşürülmüştür. Hata yapmayan çocuğun özgüveni gelişmesi gerekirken
aksine, bu durumun doğal sonucu olarak özgüven problemi çıkmaktadır ortaya. “Çağımızda
özgün kişilik olgusuna en büyük tehdit, topluma yerleşmiş olan “normlara kayıtsız şartsız
uyma” kavramıdır. Genel kalıplara uyum sağlamanın, “toplumda kabul görmenin” ve başkaları
tarafında “sevilen” bir insan olmanın tek çıkar yol olarak görüldüğü bir ortamda yaşıyoruz”
(May, 1997:83).
Özellikle okulla yeni bir hayata adım atan çocuklar kısır bir döngü içerisinde bocalayıp
durmaktadırlar. Birer yarış atı gibi okuldan dershaneye, dershaneden özel derse koşturularak
sınavlardan en yüksek notu alması için özendirilmektedir. “Bazı okullarda on bir ve on iki yaşlarındaki
çocuklara, minyatür yetişkinliğin ortaya çıkışının açık bir belirtisi olan ve “kariyer
eğitimi” denilen türden eziyet edilmektedir. Okulların sosyal gidişatı yönlendirmekten ziyade
daha güçlü biçimde yansıttıkları ve bu gidişata karşı gelmede aciz kaldıkları açıktır” (Postman,
1995:191). Her çocuğun bu koşturmacaya ayak uydurması mümkün olmadığı gibi mükemmeliyetçiliği
öngören sistem, anne-babanın üzerine de ağır bir yük yüklemektedir.
Doğduğu andan itibaren eğitimle karşılaşan çocuk, özgürlükleri elinden alınarak eğitilmeye
çalışıldığı için sıkıntılar yaşamaktadır. “Gerçekten özgür olan insan, ancak sahip oldukla-
580 II. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu