sempozyum_bildiri_kitabi

Demiriz “Naklen yayın, naklen yayın deyip duruyordun, al işte sana naklen yayın” diyerek
bu görevi bana verdi… İnsanların önüne, sahneye çıkarken ne giyecektim? Koskoca Ankara
Radyosu’nu temsil ediyordum. Öyle günlük kıyafetle çıkmak olmazdı ki. İyi, ama öyle bir
kıyafetim yoktu. Bir gece için de dünyanın masrafını yapıp almaya değmezdi ki. Bir arkadaş
imdadıma yetişti. O gece için, ışıklar altında pırıltılar saçan siyah bir giysiyle beyaz
yumuşacık tüylü bolerosunu bana verdi. Acele çarşıya çıkıp topuklu bir ayakkabı aldık.
Kuaföre gidip o yılların modası Farah Diba stili bir de saç yaptırdık. Kaşımı, gözümü,
dudaklarımı boyayıp makyajımı tamamladık… Siyah giysi ve beyaz bolerolu halimi
gördüğümde, kendimi yadırgamamın üstüne, bir de bana sipsivri gelen topuklu
ayakkabıları ayağıma geçirince, bir apartmanın tepesinde aşağılara bakıyormuşum gibi bir
duygu gelip içime oturdu. Müthiş rahatsızdım. Oyalı boyalı yüzümü aynada gördüğümde
ise, hiç tanımadığım biriyle karşılaştığımı düşündüm. 14
Ülkü Giray ve Adalet Ağaoğlu da Jülide Gülizar gibi yayıncılık mesleğine ilk adımlarını 1950’lerde
Ankara Radyosu’nda atmışlardır. Bu üç kadının meslek hayatları boyunca edindikleri deneyimlerde
benzerliklerin yanında, aynı sosyo‐kültürel kökenlerden gelmemelerinden kaynaklanan farklılıklar
göze çarpmaktadır. Gülizar’dan 10 yıl sonra Ankara’da dünyaya gelmiş Ülkü Giray, üst düzey devlet
memuru bir baba ve Kızılay’da memur olarak çalışan bir anneden oluşan bir ailenin kızı olarak, rejimin
ideolojisini temsil eden kentli seçkin sınıflara daha yakın bir kökene sahiptir. Giray’ın bütün eğitim
hayatı Ankara’da geçmiştir ve o da lise eğitimini Ankara Kız Lisesi’nde tamamlamıştır. Ancak, her ikisi
de yüksekokul mezunu olan bir anne babaya sahip olan Giray için, eğitim hayatını sürdürmek bir
mücadeleden ziyade, hem babası hem annesi tarafından teşvik edilen bir durum olmuştur. 15
Giray, 11 yaşında çocuk programlarında görev alarak Ankara Radyosu’nda çalışmaya başlar. Liseyi
bitirdikten sonra, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi’ne devam eder. Üniversite
öğrencisiyken, 1956’daki sınavı geçtikten sonra radyonun da kadrolu elemanı olur. Kendisiyle yapılan
görüşmede söz konusu dönemde Ankara Radyosu’ndaki çalışma koşullarından bahsederken, radyoda
çalışan kadınların isimlerini hatırlamaya çalışmış; ancak hemen sonra konuşmanın akışını değiştirerek
radyoevinde kendilerini eğiten erkeklerden konuşmayı tercih etmiştir. Bu soruya yanıt verirken
yaşadığı duraksama, radyoevindeki erkek egemen çalışma ortamını göstermesi açısından anlamlıdır.
Öte yandan, radyoevinde yönetici olarak çalıştığını hatırladığı tek kadın ise Adalet Ağaoğlu olmuştur.
Adalet Ağaoğlu 1950’lerde Ankara Radyosu’nda dramaturg, yönetmen ve drama müdürü olarak
çalışmıştır. 1929’da, Gülizar’la aynı yıl, Ankara yakınlarındaki Nallıhan kasabasında dünyaya gelmiştir.
Babası tekstil tüccarı, annesi ev hanımıdır. Ailesi kasabanın eşrafı arasındadır ve kendisi Nallıhan’da
hizmetçilerin bulunduğu büyükçe bir konakta yetişmiştir.
Çocukluğunda Adalet Ağaoğlu okula gitmeyi, ev işlerinin yükünden bir “kaçış” olarak görmüştür:
Üç erkek kardeşimin özgürlüklerine karşın gün batarken beni eve kapatmalarına öfke
duyardım. Haksızlıktı bu. Babam başta, dördünün de bulaşıklarını ben yıkıyor, gömleklerini,
pantolonlarını ben ütülüyordum. Annem hepsiyle tek başına başa çıkamazdı ki… Bizim
onlara verdiklerimize karşın onlar bize hiçbir şey vermiyorlardı… İşte okula gidiyorlar, onlar
da derslerini çalışıyorlarmış ya!... Böyle özürleri vardı. Herhalde ben de salt böyle bir
özrüm olsun diye okula gitmek istedim. 16
Gülizar gibi Adalet Ağaoğlu da eğitim hayatını sürdürebilmek için annesinin desteğiyle evdeki baba
otoritesine karşı mücadele etmek zorunda kalır. İlkokulu bitirdikten sonra, babası, devletin koştuğu
zorunluluğu yerine getirmiş olmaktan gelen bir rahatlamayla kızını ortaokula göndermek istemez.
Ağaoğlu anılarında babasının bu kararına karşı “açlık grevi”ne gittiğini ve sonunda annesinin de
ısrarıyla babasının pes etmek zorunda kaldığını söyleyecektir. Ardından aile 1938’de Ankara’ya göç
eder. 17
Cumhuriyet döneminin cinsiyet ideolojisine ilişkin çalışmalarda Cumhuriyet kadınlarının kamusal
kimliklerinin oluşumunda “babaların” oynadığı rolün altı genellikle kalın bir kalemle çizilir. Babalar ve