sempozyum_bildiri_kitabi

tarihlerine ışık tutmayı amaçlayan bu müze, Roman kadınların aktif katılımını sağlayabilmek amacıyla
Roman nüfusunun yoğun olduğu bir mahallede kuruluyor. 19
Getirdikleri yenilikler dolayısıyla bazı örneklerini paylaştığım kadın müzelerinin sayısı bu kadarla
sınırlı değil. Kuzey Amerika’dan Asya’ya, Afrika’dan Avusturalya’ya, Orta Doğu’dan Güney Amerika’ya
ve Avrupa’ya; dünyanın pek çok yerinde kadın müzesi girişimleri bulunuyor. Her geçen gün sayıları
artmakta olan bu müzelerle birlikte, içeriği doğrudan kadına yönelik olmayan müzelerde kadın
hikayelerini anlatmak üzere hazırlanan geçici sergiler de hesaba katıldığında, müzeleri bu anlamda
işlevsellendirmek çabasının gittikçe yaygınlaştığını söyleyebiliriz. Bu çabaların, ‐öznesi kadın olantarih
yazımına, ve buna ek olarak, hem yaklaşımları dolayısıyla hem de rekabette avantaj kazanmak
için geliştirdikleri yenilikçi teknikler sayesinde müzeciliğe katkıları yadsınamaz.
Türkiye’de de kadın müzesi örnekleri bulunuyor. Son olarak, bunlardan ikisinin ‐İstanbul Kadın
Müzesi ve İzmir Konak Belediyesi Kadın Müzesi’nin‐ yukarıdaki bilgiler ışığında kısa birer
değerlendirmesini yapacağım. Eylül 2012’de açılan İstanbul Kadın Müzesi, fiziksel mekan arayışına
hâlâ devam ediyor ve şimdilik, sadece sanal ortamda hizmet veriyor. Bir kent kadın müzesi olan
İstanbul Kadın Müzesi’nin kent kadın belleğinin sanat ve kültür temasına odaklanan sürekli sergisi, bu
alanda İstanbul’da “ilk”leri gerçekleştiren kadınların biyografilerinden oluşuyor. Merkeze feminist
bakış açısının konulduğu, kullanılan dilden açıkça anlaşılıyor. Örneğin, müzenin içeriğinde paylaşılan
bilginin kesin ve evrensel olduğu gibi bir takıntıdan ziyade diğer olasılıklara kapıların her zaman açık
olduğu aşağıdaki gibi belirtilmiş:
İstanbul Kadın Müzesi için “ilk” durağan bir kavram değildir. Sürekli sergide “ilk” olarak
yer almış bir biyografi, kadın tarihindeki yeni akademik çalışmaların verileri ışığında, yerini
unutulan/unutturulan, fakat yeniden keşfedilen bir “ilk”e bırakmanın da kıvancını yaşar. 20
Müzenin küratörü Meral Akkent, sergi dahilindeki kadınların hayatlarını yazarken birtakım
prensiplere bağlı kaldığını ve bu sayede de kadın hayatlarının farklı yaklaşımlarla yazılabileceğine dair
bir örneği İstanbul Kadın Müzesi aracılığıyla hayata geçirdiğini belirtiyor: Akkent, ilk olarak, kadının
kendi hayatını kendi kelimeleriyle anlattığı kaynaklara başvuruyor; bunların bulunmadığı durumlarda
başka kadınların anlatılarına bakıyor; ancak bu ikisine de ulaşılamıyorsa erkeklerin anlatılarına
danışıyor. Biyografisi paylaşılan hiçbir kadın, bir erkekle ilişkisi üzerinden tanımlanmıyor.
Müze ayrıca kurumlararası işbirliğini destekleyen ve araştırmaların önünü açan birtakım
uygulamayı da hayata geçiriyor. Sosyal medyayı aktif bir şekilde kullanmasının yanında kullanışlı
arayüzüyle dikkat çeken web sayfasında dünyadaki kadın müzelerinin düzenli olarak güncellenen bir
listesi paylaşılıyor. Web sayfasındaki içeriğin tamamına Türkçe, İngilizce, Almanca ve İtalyanca
ulaşmak mümkün. Kadın tarihi araştırmalarını bir havuzda toplamayı hedefleyen Türkiye Kadın Tarihi
Akademik Araştırmalar Merkezi ve Kadın Tarihi Araştırmaları Ödülü projeleri de bu alandaki
çalışmaları teşvik ediyor.
İzmir Konak Belediyesi Kadın Müzesi ise tamamen farklı bir örnek. Ocak 2014’te açılan müze –
belediyenin desteklediği bir müze olmanın haricinde belirgin bir şekilde‐ belediyeye ait. Müzede
“Geçmişten Günümüze Kadın”, “Antik Çağ’da Kadın”, “Protesto ve Kadınlar”, “Öncü Kadınlar” gibi
doğrudan bir konuya odaklanmayan farklı başlıklar ziyaretçiyle buluşuyor. 21 Özellikle, 19. yüzyıldan
başlayarak günümüze kadar bu coğrafyada kadınlar tarafından gerçekleştirilen protestoların
medyadaki yansımalarıyla beraber sergilendiği bölüm, belli birtakım çevreler dışında pek
değinilmeyen “kadın ve direniş” konusuna odaklanması açısından dikkat çekici. Ancak gerek bu
bölümde gerek diğerlerinde, Türkiyeli kadını özgürleştirenin Cumhuriyet’in “verdiği” haklar olduğu
fikri açıkça kendini belli ediyor. Aslında bu, hem İzmir hem Konak belediyelerinin ideolojileriyle büyük
ölçüde örtüşüyor. Bu noktada bir endişeyi dile getirmekte fayda var: Müzenin belediyeyle doğrudan
ilişkisini düşünürsek, ‐uzun yıllardır görülen eğilim bunun aksine işaret etse de‐ belediyenin ileriki
dönemlerde farklı bir ideolojiyi temsil eden bir gruba geçmesi halinde; bariz bir şekilde