sempozyum_bildiri_kitabi

özellikle de “ulusun babası” olarak Mustafa Kemal ve kızlar arasındaki gizli anlaşmaya göre, kızlar
babalarının koruyuculuğu ve sponsorluğu altında kamusal hayata adım atarlar. Ancak, Gülizar ve
Ağaoğlu’nun hikâyelerinde gördüğümüz gibi, bütün “Cumhuriyet kadınları” babalarıyla ilişkilerinde bu
kadar şanslı olmamışlardır. Önemli bir kısmı, eğitimlerini sürdürmek için babalarına karşı bir
mücadele vermek zorunda kalmışlardır. Öte yandan, sosyo‐kültürel hiyerarşinin görece üst
katmanlarında yer alan ve kendileri de yüksekokul mezunu olan babalar kızlarının eğitimini
desteklemeye daha eğilimli olmuşlardır. 18 Ülkü Giray’ın yaşam öyküsü de bu durumu doğrular
niteliktedir.
Cumhuriyet kızlarının evdeki ataerkil otoriteye karşı mücadelelerinde, ev içindeki emekleriyle ya
da gerektiğinde eşleriyle kavga ederek en büyük destekçileri anneleri olmuştur. Ancak bu olgu,
Kemalist babalar ve kızları arasındaki ilişkiye odaklanan feminist çalışmalarda ne yazık ki genellikle
göz ardı edilir. Örneğin Ayşe Durakbaşa ve Nilüfer Göle, cumhuriyet döneminde Kemalist kadın
kimliğinin oluşumunu tartışırlarken, “baba”nın rolünü vurgularlar, ancak “anne”nin bu süreçteki
failliği hakkında neredeyse tamamen sessiz kalırlar. 19 Böylelikle bu çalışmalar, kadınların emeğini sırf
ev içinde olduğu için görünmez kabul eden hakim söylemin de tuzağına düşmüş olurlar.
Ağaoğlu ortaokuldan sonra Ankara Kız Lisesi’ne devam etmiştir. Liseden sonra ise, Ankara Dil Tarih
Coğrafya Fakültesi’ne kaydolur. Ancak Gülizar’dan farklı olarak, üniversiteye kaydolduğunu
babasından ve erkek kardeşlerinden saklar. Okul kayıt parasını ise gazetelere yazdığı yazılardan
kazanır. Üniversiteden sonra, 1951 yılında bir ekonomik özgürlük fırsatı olarak gördüğü radyonun
sınavlarına katılır ve kazanır. Ancak ilk etapta bu durumu da babasından ve erkek kardeşlerinden
saklar. 20
Radyoevinde Ağaoğlu’nun “baba” figürü Radyo Dairesi Müdürü Refik Ahmet Sevengil olur.
Ağaoğlu Sevengil’i Çalıkuşu’ndaki Dr. Hayrullah karakterine benzetmiştir. 21
Kapıyı vurup çıkamıyor, ortalıkta kendi kimliklerimizle dolanamıyorsak… daha bir sokak
öteye gitmeden bütün erkeklerimizin üzerimize çullanacağından kimsenin kuşkusu
bulunmadığı içindi. Ama işte Feride’nin gurbet ellerdeki yaşamı bize olmazın olurluğunu
kanıtlıyordu… Âşıksak, âşık olduğumuz gençle, yalnız onunla bir yuva kurmak istiyorsak, o
kapı da her şeye karşın hala ve hep açıktı. İşte Feride… sonunda sevdiği adama
kavuşuyordu. Bu durumda ortada Doktor Hayrullah gibisinden babacan bir koruyucunun
bulunması yeterliydi. Acaba benim Doktor Hayrullah’ım kim olabilirdi? … Feride’yle
tanıştıktan hemen hemen sekiz yıl sonra onun… babacan koruyucusu yaşlı askeri doktora
duyduğu derin saygı ve sevgi, kendi adıma tek kişide odaklaşmış olarak tecelli etti. Refik
Ahmet Sevengil’e âşık olmuştum. Babam yaşındaydı, ama yüreği çoşkularla doluydu. Daha
önemlisi, Refik Ahmet Bey, benim yazdıklarımla alay etmiyordu. Beni yüreklendiriyordu. O
yıllarda buna öylesi gereksinim duyuyordum ki… 22
Ağaoğlu yapımcı ve oyun yazarı olarak mesleki kimliğinin ailesinin erkek bireyleriyle ilişkisinde
gerçekleştirdiği dönüşüm ve kendisinde yarattığı özgürleşme algısı hakkında şunları söylemiştir:
Bazı güzel yaz akşamlarında Refik Ahmet Bey ve o sıralar Devlet Tiyatrosu Genel
Müdürü Cevat Memduh Altar’ın sekreteri olan Sevim San’la buluşup Gençlik Parkı’ndaki
Yelken Klubü’ne giderdik. Ben de erkek kardeşlerim gibi artık büyüdüğümü, kişiliğime ve
özgürlüğüme kavuştuğumu kanıtlamak istercesine limon suyu bol bir votka
ısmarlıyordum… Yazarlığım baba evinde, ‘resmiyet’ kazanmıştı. Nişanlılığım süresince ve
evlendikten sonra evlilik evinde de kimse kalkıp gecelerce ışığımı söndürmedi artık. 23
Ne var ki, bu kişisel özgürleşme hissi son derece kırılgandır. Çünkü “baba”nın otoritesine karşı
koyuş süreci, başka bir “baba” figürünün himayesine geçişle sonuçlanmış gözükmektedir. Ancak yeni
“baba” figürü kadınları belli sınırlar dahilinde kamusal alanda varlık kazanmaya teşvik etmektedir.