sempozyum_bildiri_kitabi

heykeller arasında kent kurucuları olarak yer almalarını sağlamıştır. Anlaşılacağı üzere Plancia Magna
hem kendi hem de kocasının ailesine itibar kazandırmıştır.
Öte yandan, Plancia Magna'nın babasının ve erkek kardeşinin Kent Kapısı üzerinde yer alan
heykellerine ait kitabelerdeki tanımlamalar dikkat çekicidir. İkisi de bu tanımlarda Plancia Magna’yla
olan ilişkileri açısından, yani “Plancia Magna’nın babası” ve Plancia Magna’nın erkek kardeşi” şeklinde
tarif edilmektedirler. 23 Hâlbuki geleneksel tanımlama şekli, Plancia Magna’ya ait diğer kitabelerde
görüldüğü üzere "Plancia Magna, Marcus Plancius Varus’un kızı" şekliyle, çocukların babalarıyla olan
ilişkisine göre belirlenmektedir. Kitabelerde Plancia Magna’nın babasının ve erkek kardeşinin
alışılmadık şekilde tanımlanması, eşinin ve oğlunun ise heykel programında yer almaması Plancia
Magna’nın bu proje üzerinde sahip olduğu bağımsız irade ve gücün dışavurumu şeklinde
yorumlanabilir. Dahası, tören takı üzerinde bulunan heykel kaidelerinde bağışçı olarak sadece Plancia
Magna’nın isminin bulunması, bu projeye bireysel olarak giriştiğini göstermektedir. 24 Bu bireysellik ve
bağımsızlık Plancia Magna’nın vesayet altında olmadığına ve muhtemelen kendisinden önce ölen
babası, eşi ve erkek kardeşinden kalan miraslarla zenginleşen mal varlığını kontrol edebildiğine işaret
eder.
Özetle, Plancia Magna’nın aile bilgilerinin ve onursal unvanlarının yazılı olduğu günümüze ulaşmış
epigrafik malzemeler ile Kent Kapısı'nda uyguladığı mimari ve heykel yerleştirme çalışmasının altında
yatan anlam ve sebepler incelendiğinde iki önemli sonuç çıkarılabilir. Birincisi, başarılı evliliği ve kendi
ailesine olan bağlılığı Plancia Magna’nın saygıdeğer bir eş, anne, kız evlat ve kız kardeş olduğunu; öte
yandan kente yaptığı katkılardan dolayı kendisine verilen onursal unvanlar Plancia Magna'nın erkek
egemen Roma toplumunda sözü geçen bir kadın olduğunu göstermiştir. İkincisi, Plancia Magna'nın
Kent Kapısı'nda uyguladığı çalışma ile vermek istediği mesaj Perge’nin itibarını arttırmakla kalmamış;
kentin yerel, Yunan ve Latin köklerini pekiştirerek Perge'nin en önemli tanrılarını ön plana çıkarmıştır.
Bu proje aynı zamanda kentin imparatora ve imparatorluğa olan bağlılığını vurgulamış, Perge ve
Roma arasındaki siyasi ilişkileri güçlendirmiştir.
Sonuç olarak, imparatoriçelerin ayak izinden giden Plancia Magna bir yandan ailesine getirdiği
saygınlık, öte yandan memleketine ve yurttaşlarına yaptığı cömertlik göz önüne alındığında “ideal
Roma kadını” olmanın vasıflarını yerine getirmiştir. Böylece, servetini özgürce kullanmaktan
çekinmediği Helenistik Kent Kapısı yenileme projesi Plancia Magna'ya iki bin yıl sonra bile yeniden
inşa edilebilen bir kamusal kimlik kazandırmıştır.
Keywords: Plancia Magna, Asia Minor, Roman architecture, architectural patronage, women
patrons
Aygün KALINBAYRAK ERCAN
Middle East Technical University, Department of Architectural History, PhD Candidate
Tokat Gaziosmanpaşa University, Department of Architecture, Research Assistant
aygunkercan@gmail.com
Notlar
1
Bu makale 2011 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi Bölümü’nde, Prof. Dr. Suna
Güven danışmanlığında tamamladığım “Elite Benefaction in Roman Asia Minor: The Case of
Plancia Magna of Perge” adlı Yüksek Lisans tezinden üretilmiştir. Bu makalede geçen Perge Kent
Kapısı kaynaklarda Helenistik Şehir Kapısı, Helenistik Güney Kapı, Helenistik Güney Kent Kapısı,
Yuvarlak Kuleli Oval Avlu gibi çeşitli isimlerle anılmaktadır. Bu çalışmada yapı için Helenistik Kent
Kapısı, Kent Kapısı ve Kapı isimleri kullanılacaktır.
2
M.S. 123‐124 yılları arasında Anadolu'ya yaptığı ilk seferde Perge'yi ziyaret etmeyi planlayan
Hadrianus rotasını değiştirmiş, kente M.S. 129‐131 yılları arasında doğuya düzenlediği ikinci
seyahat sırasında uğramıştır. Bkz: Anthony R. Birley, Hadrian: The Restless Emperor (London and
New York: Routledge, 1997), 261.
3
Perge tarihi için bkz.: Adnan Pekman, Son Kazı Araştırmaları Işığı Altında Perge Tarihi ‐ History of
Perge (Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1973). 1994‐2004 yılları arasında akropolde yürütülen