sempozyum_bildiri_kitabi

Filmde ayrıca kalp atışını andıran ritim zaman zaman şiddetlenerek filmin değişen tempo ve
duygusunun altını çizer.
Belgesel‐kurmaca
Bir Fincan Türk Kahvesi’nin hikayesi yaşlı bir kadın ve küçük torununun bir masanın etrafında eski
aile fotoğraflarına bakmaları ile başlar (bkz. Şekil II). Yaşlı kadın, bu fotoğraflara bakmaya ve geçmişe
dönmeye önceleri dirense de, geçmişin uyandırdıklarına direnemez. Küçük yaşta evlendirilen ve anne
olan bir kız çocuğunun hayata tutunuş ve kadınlığa geçerken mutluluğu yakalama hikayesine bir
fincan Türk kahvesi içimi boyunca şahit oluruz. Geçmişe ait fotoğraflar geçmişe dair duygularla
kadının zihninde değişime uğrarken torunu ve bir fincan Türk kahvesi ile yaşlı kadın bugüne bağlanır.
Fotoğraflar kahve ile beraber Bir Fincan Türk Kahvesi’nin merkezindeki ana unsurdur, sigara kağıdı
gibi bulunmuş nesneler ya da diğer fotoğraflar ile kolajlanarak bellek parçacıklarına dönüşürler.
Geçmişte olanı belgelemek, hatırlatmak ve hatta dönüştürmek için vardırlar.
Filmin hikayesinin tohumları eski fotoğraflarımıza bakarken annemin anlattığı bir anının beni
ağlatmasıyla başladı. Belki de unutulması gereken ancak onun ve benim zihnimde çok kuvvetli bir
imge yaratan bu anı bende onu yaşatma dürtüsü uyandırdı. Annemin eski fotoğraflara bakmayı
sevmemesi, kötü şeyleri canlandırdığını söyleyip reddetmesi ancak bunlar hakkında uzun uzun
konuşması bir çelişkiydi ve benim açımdan çözülmesi gereken bir meseleydi. Ortada bir anı vardı ve
bıraktığı his gerçekti. Acaba bu acı hatıralar dünyasından çıkartılabilir ve bizi bugüne getiren dayanma
gücüne ve yaşama sevincine bağlanabilir miydi? Bir Fincan Türk Kahvesi, bu soruya cevabım oldu.
Ancak yapım aşamasında biyografik bir çalışma olmasından kaynaklanan bazı soruların üstesinden
gelmem gerekti. Bunlardan başlıcası hayatını ele aldığım ve yorumladığım gerçek kişileri tanıyor
olmam ve onların filmin gerçekle ilişkisi ve benim yorumuma ne denli dahil olacakları sorusuydu.
Canlandırma çok da acı veya vahşi olabilecek gerçeği daha dayanılır ya da daha evcil bir hale
dönüştürebilir. Elbette, canlandırma yöntemi ile gerçeklikten bir ölçüde daha uzaklaşmış
olduğunuzun altını çizmiş olsanız da filminizin hikayesi gerçeğe dayanıyorsa ele aldığınız şahıslara
göstermenin etik bir tavır olduğunu düşünüyordum. Ancak neticede bir belgesel bile yapıyor olsanız
filme kendi bakışınızı empoze etmeniz kaçınılmazdır. Canlandırma gibi bir mecrada yarattığınız dünya
da çok kişisel olduğundan beklentileri karşılamak çok zordur. Filmimi anneme gösterdiğimde filmdeki
baba figürlerinin yüzlerini göstermediğimden “babam aslında kötü biri değildi” şeklinde bir tepki
vermesi, öte yandan filmi izleyen Amerikalı bir kadın izleyicinin “belgeselinde başarılar” demesi filmin
nasıl algılandığı hakkında fikir veren oldukça net yorumlardı. Sonrasında filmimin önemli belgesel
festivallerinde gösterilmesi, davet alması ve hatta Altyazı dergisinin 2013’ün en iyi 10 belgeselinden
biri seçilmesi belgesel niteliğinin ön plana çıktığının göstergesi oldular. Bir insan hakkında yazmak
veya çizmek sadece kurmaca dünyasını değil gerçek yaşamınızı etkiler‐ o insana bakışınızı değiştirir.
Zira hem araştırma, hem yorumlama, hem de temsil etme yaptığınız işin parçasıdır. Ele aldığınız
insanla mesafeniz zaman zaman azalmak ya da çoğalmak durumunda kalır. Bir Fincan Türk
Kahvesi’nde ana karakterler anneannem ve annem olduğundan bu durum onlarla yakınlaşmamı
sağlasa da konunun evrensel olması onlara daha farklı açılardan da bakabilmeme olanak tanıdı.