sempozyum_bildiri_kitabi

Bu önemin altını çizebilirsek bizim de önemimiz ortaya çıkar. Ben bilinçli veya bilinçsiz hep
kadın hareketinin bir tarafından tutmaya çalışmışımdır. 9
Hem asker, hem yazar, hem gazeteci, hem anne, hem kadın olan Halide Edip’in yaşadığı dönemde
kadının konumu hakkındaki fikirleri, bu konuyu önemseyen yazar tarafından eserin farklı
bölümlerinde birçok kez konu edilmiştir. Bu tekrarlar, Çalışlar’ın amacının, Halide Edip’in Türk milleti
ve Türk kadını için nasıl mücadele ettiğini vurgulamak olduğunu göstermektedir. Tüm gayretlere
rağmen mecliste erkek egemenliğinin üstün gelmiş olması Halide Edip'i “Geleceğin Türkiye’si (nin)
kadınlara vaat edilen oy hakkının gerçekleştiği bir ülke olacak.” 10 ı inancından uzaklaştırmamıştır.
1917 yılında çıkartılan ve daha sonra yürürlükten kaldırılan Aile Hukuku Kararnamesi Aralık
1923’te yeniden meclise getirilerek laik bir aile hukuku sözü verilir. Ancak kararname yetersizdir
çünkü erkeklere birden fazla kadınla evlenebilme; evlilikte, boşanmada ve mirasta kadından daha çok
hak talep edebilme şansı vermektedir. Aralarında Halide Edip’in de bulunduğu kadın komisyonu bu
durumun değişmesi için çalışmalar başlatır. Halide Edip, kadını zedeleyen bu duruma tepkisini Akşam
gazetesinde yazdığı makalelerinde de gösterir.
…yenilik taraftarı, muhafazakâr, genç, ihtiyar bütün erkek vatandaşların Türk ailesinin
sağlamlığını, kadınların nisbi gelişme derecesinde insani ve sosyal haklarını sağlamak için
bizimle beraber olmaları gerekmektedir. 11
diyen Halide, komisyon çalışmaları olumlu sonuç vermese de Türk kadının kimliğini
kazanma yolundaki mücadelesinin olumlu sonuçlarını Fransız gazeteciye verdiği röportajda
şu tahlille belirtmiştir:
Türk kadınları, bankalara, mağazalara, nezaretlere girdiler. Bu sûretle Türk kadınları
öyle bir hürriyet kazanmışlardı ki harpten avdet eden(dönen) kocaları buna nihâyet
verememişlerdi. (…)
Evvelce Türk kadınları korkak ve küçük gölgelerdi. Şimdi “Kadınlar Birliği” gibi
kendilerine mahsûs bir cemiyet sahibi bulunuyorlar. 12
Yazarın bu duyarlılığı özneyi belirlemesinde doğrudan etkili olmuştur. Çünkü Halide Edip, Türk
kadınının birey olarak var olmasında önemli role sahiptir. II. Meşrutiyet’ten sonra Halide Edib, Teali‐i
Nisvan Cemiyeti adı altında kadınları güçlendirmeyi amaçlayan bir dernek kurar. Dernek bütün
kaynaklarda, kurulan ilk kadın derneği olarak geçer. 13 Amacı, millî geleneklerden vazgeçmeden
kadınların kültür düzeyini yükseltmek olan dernek, Türk kadın tarihinde önemli bir aşamadır. 1940
yılında, İstanbul Üniversitesinde, Edebiyat Fakültesine bağlı İngiliz Filolojisi Bölümünün başına
getirilerek Türkiye’nin ilk kadın profesörü unvanını alan Halide Edip’in arzuladığı toplum “…ülke için
demokrasi, kadınlar için eşitlik, çocuklar için akılları esir almayan bir eğitim” 14 in olduğu toplumdur.
Böyle bir toplumun varlığı insana verilen değerle doğru orantılıdır. Çalışlar, Halide'nin insan ve
insan hakları ile ilgili düşüncelerini ve hassasiyetini hem yazılarından hem de tanıklardan dinledikleri
doğrultusunda kaleme almıştır.
Biyografi, temelinde geçmiş olsa da bugün ve gelecek üzerinde etkisi olan bir türdür. Biyografi
yazarının amaçlarından birisi tarihe, kültüre önemli hizmetler yapmış kişileri rol model olarak
göstermektir. İpek Çalışlar ile Halide Edip'i bir araya getiren sebeplerden birisi de yazarın pek çok
kimliği üzerinde taşıyan Halide’yi Türk gençliğine bir örnek olarak sunmak amacıdır.
Tarihe, yani genelde kaydedilmiş ve yorumlanmaya tabi tutulmuş geçmiş olarak
tanımlanan alana insanların duyduğu ilgi, salt bilimsel merak dolayısıyla değildir. Tarih, bizi
aynı zamanda kişisel ve duygusal biçimde de ilgilendirir. 15
Çalışlar’ın Halide Edip hakkında tarafsız ol(a)mamasının nedenleri, özneye karşı araştırdıkça artan
hayranlık ve sempati, benzer düşüncelere ve mücadeleci ruha sahip olma paydasında birleşmeleri ve