sempozyum_bildiri_kitabi

örneklerinden biri olduğu edebiyat çevreleri tarafından kabul edilmiş, bununla ilgili doktora, yüksek
lisans tezleri ve araştırma eserleri yazılmış, edebiyat tarihi açısından önemi ortaya konmuştur. “Aşk
Budur, Batmayan Gün, Ateş Ağacı, Yaşayan Ölü, İnsan ve Şeytan, Son Menzil, Yolcu Nereye
Gidiyorsun, Mesih Paşa İmamı, İbrahim Efendi Konağı, Bir Dünyadan Bir Dünyaya, Hatıralarla Başbaşa,
Rahmet Kapısı, Hey Gidi Günler Hey, Küplücedeki Köşk, Ah Tuna Vah Tuna, Bağ Bozumu, Ratibe, Ezeli
Dostlar, İki Aşina, Boğaziçinde Tarih, Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, Edebi ve Manevi Dünyası İçinde
Fatih, Abide Şahsiyetler, Dost, Yeryüzünde Birkaç Adım, Mabedde Bir Gece, Yusufçuk, Hancı, Dile
Gelen Taş, İstanbul Geceleri, Kölelikten Efendiliğe, Ne İdik Ne Olduk, Misyonerlik Karşısında Türkiye,
Mektuplardan Gelen Ses” gibi daha bir çok eseri üzerine yapılan pek çok araştırma bulunmaktadır. Bu
araştırmaların ortak paydası, yazarın kullandığı dilin son derece özel olduğu yönündedir. Özellikle,
İstanbul şehrini anlattığı eserlerin, dil ve üslup açısından neredeyse eşsiz olduğunu ifade eden
değerlendirmeler mevcuttur.
Ayverdi’nin eserleri kitapları ile sınırlı kalmaz. Dönemin pek çok gazete ve dergisinde yazıları
yayımlanır. Bunlardan bazıları şunlardır: “Havadis, Büyük Doğu, Türk Yurdu, Resimli İstanbul Haftası,
Fatih ve İstanbul, Anıt, Selamet, Haber, Türk Hanımı, Ölçü, Hür Adam, Tercüman…” 4 Bununla birlikte,
Ayverdi, sosyal yaşam içinde de yoğun bir tempo tutturmuştur. Türkiye’deki bir takım sivil toplum
kuruluşlarının kuruculuğunu yaparak, çalışmalarında aktif rol üstlenmiştir. Bunlardan “Türk Kadınları
Kültür Derneği” 1966 yılında kendisi tarafından kurulmuş ve bugün hala yoğun bir şekilde faaliyet
göstermektedir. Ağabeyi ünlü Mimar Ekrem Hakkı Ayverdi ile birlikte “Kubbealtı Akademisi Kültür ve
Sanat Vakfı”nı kurmuştur. Ayrıca İstanbul Fetih Cemiyeti, Yahya Kemal Enstütüsü, Yeni Doğuş
Cemiyeti gibi önemli kültür ve sanat derneklerinin kurucuları arasındandır. 5
Kendisine eserleri ve hizmetleri sebebiyle pek çok ödül verilmiştir. 1986’da Türk Edebiyat Vakfı
tarafından kendisine “Milli Sanata Hizmetleri”nden ötürü ödül takdim edilmiştir. 1988 yılında
yayınlanan “Hey Gidi Günler Hey” isimli hatıra kitabına Türkiye Yazarlar Birliği tarafından “Yılın Dil
Ödülü” verilmiştir. 1992 yılında Türkiye İlim ve Sanat Eserleri Sahipler Birliği tarafından verilen “Üstün
Hizmet Ödülü” bunlardan sadece bazılarıdır. 6
Ayverdi, siyasi elitlerden uzak olmamasına rağmen siyasete karşı hep mesafeli bir tavır sergilemiş
ve siyasi hayat içinde aktif bir rol almayı tercih etmemiştir. Fikirleri ile Türkiye’nin tanınmış
aydınlarını, edebiyatçılarını, şairlerini etkilemiş, kendisine hayranlık uyandırmış bir yazardır. Özellikle
1950’lerden itibaren daha geniş çevreler tarafından tanınmaya başlayan yazar; Necip Fazıl, Nihad
Sami Banarlı, Enis Behiç, Ali Nihad Tarlan, Behçet Necatigil gibi pek çok fikir adamı tarafından takdir
edilmiştir.
Türk kültür mirasına büyük önem veren Ayverdi, Mevlana Celaleddin Rumi gibi önemli isimlerin
unutulmaması, genç kuşaklara aktarılması yolunda gayret sarf etmiştir. Konya’da daha sonraları çok
şöhret bulacak olan “Şeb‐i Arus Merasimleri” yani “Mevlana’yı Anma Törenleri” ilk defa 1954’te
Samiha Ayverdi’nin öncülüğünde başlatılmıştır. 7
Ayverdi, Türk‐İslam medeniyetinin yeniden hayat bulması için bütün bir ömür mücadele verir.
Eserlerinde Osmanlı’nın son dönemlerinde başlayan batılılaşma hareketlerini ağır bir şekilde eleştirir.
Tanzimat ile başlayan süreçte Türk kültür ve medeniyet hayatının ölümcül bir darbe aldığını savunur.
Ayverdi, reform, değişim, dönüşüm gibi hareketleri tamamen reddetme eğiliminde değildir. Hatta
bunun gerekliliğini savunur. Dönemin Avrupa’sı Osmanlı Devleti’ne karşı askeri ve ekonomik üstünlük
sağlamıştır. Bu noktada batının maddi dünyası örnek alınmalıdır. Bu yönde yapılacak reformlar
elzemdir; fakat batının sadece maddi hayatı örnek alınmamış, manevi dünyası da ithal edilmiştir
Ayverdi için.
Memleketin umumi yapısında bir yenilenme, bir düzenlenme, beka ve devamın tek
şartı idi. Ama bunu, şarklı olduğunu unutmak isteyerek yapmak, kurtuluş yolunda ne
dereceye kadar isabetli bir tutum idi? Acaba, ‘Garplılaşma’paralosıyla işe girildiği için mi
ıslahat ve inkılap hamleleri tutmamış ve daima cehalet tarafından al aşağı edilmişti?
Kabahat, şark ruhunun kendisinde miydi? Yoksa şarkı sarmış olan cehalette miydi? Güneşin
ve karanlığın sağı solu olmadığı gibi, bilginin ve cehlinde ciheti, doğusu batısı olamazdı. 8