sempozyum_bildiri_kitabi

KERİME NADİR
Özlem POLAT ATAN *
Popüler aşk romanlarının Türk edebiyatındaki en önemli temsilcilerinden Kerime Nadir, 1981
yılında yayınladığı “Romancının Dünyası ‐ Yazarlık Anıları” başlıklı kitabında; amacının anılarını yazmak
modasına uymak değil, eserleriyle yaşadığı dünyayı bütün gerçekliğiyle okurun gözü önüne sermek
olduğunu belirtmiştir. Anı kitabının önsözünde “…bütün içtenliğimle, kırk yılı aşan yazarlık yaşamımın
anılarını aktarmaya çalışacağım... Romanlarımı yazılış tarihleriyle ele alacağım. Kırk yılın kırk basamağı
olan bu kitap dizisi, bir romancı olarak geçtiğim yoldur.” 1 sözleriyle kitabının başlığında da yer alan
“Yazarlık Anıları” ifadesinin altını çizen yazar, anılarının yaşamının salt yazarlık yönünü kapsayacağını
vurgulamıştır. Kerime Nadir’in bu noktadaki en önemli hassasiyeti, olumsuz yargıların birikimi olan
yanlışlıkları düzeltme isteği ve “… gelecek kuşaklar içinden bu anıların toplumsal ve tarihsel niteliği
üzerine eğilecekler bulunacaktır sanırım” 2 sözleriyle belirttiği geleceğe yönelik temennisidir.
Türk edebiyatının geleneksel yapısı içerisinde popüler santimantal yazın, özellikle aşk romanları,
edebiyat dışı olarak değerlendirilip ötelenmiş, dışarıda bırakılmıştır. Oysa birbiri ardına gelen ve tüm
Anadolu’ya yayılan bu romanlar “yeni toplum tarzının popüler destanları, Cumhuriyet kuşağının adab‐ı
muaşeret manifestosu” 3 olarak değerlendirilmektedir. Kerime Nadir, Muazzez Tahsin Berkand gibi
yazarların isimleriyle özdeşleşen bu romanlarda “kadınların aileye, bilime, sevgiye, ölçülülüğe dayalı
yeni yerini bilme pratikleri” 4 aktarılmıştır. 1917 doğumlu Kerime Nadir, yazar kimliğinin ötesinde
kadın ve birey olarak toplum içinde var olma mücadelesi vermiştir. O, Cumhuriyet’in yenilik
heyecanlarını bizzat yaşamış; iyi eğitimli, birey olarak donanımlı, kadın olarak ideali tanımlayıp
yaşamına uyarlamaya çalışan aydın kadınlardandır. Kerime Nadir’in yetiştiği, yazmaya başladığı
dönemde; değişen sosyal hayatta “ideal kadın” tanımı yapılmaktadır. Dönemin toplumsal yapısına
uygun olarak içeriği belirlenen bu tanım yüksek maneviyatlı; batı kültürünü tanıyan, aynı zamanda
kendi geleneklerine ve toplum kurallarına saygılı olan, dış görünüşü itibariyle bakımlı, iyi eğitimli,
yeniliklere açık, iyi bir eş ve iyi bir anne olmayı başarabilmiş, kendi ayakları üzerinde durabilen, sosyal
yaşama katılımcı, dolayısıyla kendini temsil yeteneğine sahip, lisan bilen vb, en mükemmel sıfatları
içermekte; aydın kadınlar da bu tanımla özdeşleştirilmektedir. Şüphesiz, Cumhuriyet kadını toplum
için “ideal bir model” oluşturacaktır. İdealleştirilmiş bu kadın tipi, Kerime Nadir’in bakış açısını ve
romanlarda sunulan kadın imgesinin sunumunu belirleyen bir modeldir. Nitekim kendisi de yetiştiği ve
ilk eserlerini verdiği dönemin ideal kadın modelidir. Kerime Nadir, yazarlık serüveni boyunca bu
bakış açısının etkisini taşımış ve yazın hayatını, doğal olarak, bu temel üzerine inşa etmiştir. Bu temel,
onun gerçeklikle kurduğu ilişkinin de yönünü belirler. Kerime Nadir’in yazarlık anılarında, yazdıklarının
“kendi yaşadığı, kendi tanıdığı, kendi bildiği gibi” olduğunu ortaya koyan ipuçları da yer almaktadır:
Ailesi tarafından el üstünde tutulan bir çocuktum. Ailemdeki kolektif yaşam, dürüst bir
ahlâk, erdem ve seviyeli bir görgü temeline dayanırdı. İnsanlığın anlamı sonsuz bir
özveriydi ailemde… Sözün kısası, her zaman en iyiyi, en güzeli, en doğruyu bulmak ve onu
benimsemek şaşmaz bir kuraldı ailemde… Bu ortam içinde büyüyen ben, bu yüzden
madalyonun yalnızca bir yanını görmüş, hayatın gerçek çehresini tanıyamamıştım. …
Kitaplardan öğrendiğim işin nazariyatıydı sadece… Sörlerin sıkı baskısı altında geçen
öğrenim yıllarım da, yine bana gerçek hayat hakkında hemen hiçbir şey öğretmemişti. Bu
bir mazeret sayılmasa da bir gerçek. 5
Kendisi bu süreçte yalnız değildir. 1896’da Nabizade Nazım tarafından yazılan “Zehra” adlı
romanda eşi Suphi’nin eve yeni gelen cariye Sırrıcemal’le aşk yaşamaya başlaması üzerine Zehra,
“Romanlarına başvurdu. Monte Kristo’yu belki bir üçüncü defa olarak okumaya başladı. Kontun
düşmanlarından ne yolda intikam aldığını tetkik ve taharriye” 6 koyulmuştur. Görüldüğü gibi roman
gerçekliği ile yaşamdaki gerçeklik; kadınlık kimliği üzerinden birbiri ile ilintilidir. Yaşamı kitaplardan
1
Boğaziçi University, İstanbul‐ Turkey .