sempozyum_bildiri_kitabi

AGATHA CHRISTIE VE KERİME NADİR’DE BENLİK KURGUSU: BEN
SENİN KLİŞEN DEĞİLİM
Berna GENÇALP *
Bu çalışma, cinayet romanlarıyla dünyada nam salmış olan Agatha Christie’nin Hayatım… (1977)
adlı eserini ve aşk romanlarıyla ülkesi Türkiye’de ünlenen Kerime Nadir’in Romancının Dünyası
(Yazarlık Anıları) (1981) adlı eserini temel alır. Yazarların kendi hayatlarını metinleştirdikleri bu
yapıtlarda ürettikleri benlik kurgusunu irdeler. 20. yüzyılın çok okunan bu iki kadın yazarının, kadınlık
deneyimlerine nasıl yaklaştıklarına, topluma malolmuş mevcut imgelerine yazdıkları bu kitaplarla
nasıl muhalefet ettiklerine, kadın olarak modern insan mitine ne şekilde katkıda bulunduklarına
odaklanır. Otobiyografiler ve hayat anlatıları, bir kişinin ardında bırakacağı kendine dair imgeyi, son
bir kez şekillendirme hamlesidir. Agatha Christie ve Kerime Nadir’in bu son hamlelerine birlikte
bakmak, modern kadının bir insan olarak bütünlük arayışı ya da bütünlük yoksunluğu ile ilgili
farkındalık geliştirmeye zemin hazırlar. Toplumsal cinsiyet çalışmalarının en anlamlı yönlerinden biri,
modernitenin dayattığı bazı yerleşik ikiliklerin ve hiyerarşinin ötesine, özdeki insana, o insanın gerçek
ve bütünsel varoluşuna işaret etmesidir. Bir cinsin imge düzeyinde ve hayat pratiğinde kendi
bütünlüğünü kurgulamakta ve yansıtmakta bunca zorlandığı bir dünyada diğer cinsin de bütünlük
içinde yaşayabildiğinden söz edemeyiz. Özgür bireylerden, özgür toplumlardan da bahsedemeyiz.
Agatha Christie ve Kerime Nadir, Avrupa’nın iki ucunda, farklı kültürlerde yaşamış, farklı türlerde
yazarak ün kazanmışlar, yaşamlarını metinleştirirken okuyucularına birbirine zıt içerikler
sunmuşlardır. Ancak son hamlelerindeki stratejilerinde ortak bir yan vardır. İkisi de yazdıkları
metinlerle klişeleşmiş imgelerinde eksik olan parçayı tamamlamaya ya da göz ardı edilen önemli bir
parçayı vurgulamaya girişmişlerdir.
Tutucu modern kadınlar
İngiliz yazar Agatha Christie (d.1890 ‐ ö.1976) popüler edebiyatın dünya çapında önemli
isimlerindedir. Dedektif Hercule Poirot ile Bayan Marple tiplemeleri, polisiye türüne getirdiği
yenilikler ve kapalı gişe oynayan tiyatro oyunları ile ünlenen Agatha Christie’nin romanları satış
rekorları kırmıştır. Pek çok dile çevrilen eserlerinin televizyon ve sinema uyarlamaları da halen
yapılmaktadır. Agatha Christie annesinin kararı ile okula gönderilmemiş, 16 yaşında konservatuara
başlayana dek evde eğitim almıştır. İki evlilik yapan Agatha Christie’nin ilk evliliğinden bir kız çocuğu
olmuştur. Ölümüne dek süren ikinci evliliğini ise kendinden 14 yaş küçük arkeolog Max Mallowan ile
yapmıştır. Dame ünvanı verilen Agatha Christie, Mary Westmacott imzasıyla polisiye türü dışında
kalan romanlar da yazmıştır.
İstanbullu Türk yazar Kerime Nadir (d.1917 – ö.1984) Saint Joseph Fransız Kız Lisesi mezunudur.
Yazı hayatına şiir ve öykü yazarak başlamıştır ve sonrasında Cumhuriyet döneminin en popüler roman
yazarlarından biri olmuştur. Yazdığı aşk romanları, tefrika edildikleri yıllarda gazetelerin tirajını
artırmış, kitapları tekrar tekrar basılmıştır. Hemen her eseri, bazen birkaç kez sinemaya daha ileriki
yıllarda da bazıları televizyona uyarlanan Kerime Nadir, senaryo da yazmıştır. Piyasa romancısı olarak
küçümsenen ve kazandığı teliflerle geçinen Kerime Nadir, toplumsal gerçekçilik akımına dahil
olmadığı için edebiyat çevrelerinde kıyasıya yerilmiştir. Buna karşılık yönetim şeklinden alfabesine,
giyiminden kadın politikalarına dek büyük değişim geçiren bir toplumda çok satan romanları ile
insanlara okuma sevgisi aşıladığı da kabul edilmiştir. Eserleri son yıllarda çeşitli açılardan akademik
çalışmalara konu olmuştur. Gerilim türünde yazdığı Dehşet Gecesi isimli bir romanı da vardır.
Yazdıkları çok satan romanlarda ataerkil düzenle barışık hatta onu yeniden üretir görünseler de
Agatha Christie ve Kerime Nadir kendi seçtikleri belli bir alanda, kendilerini geliştirip yetkinliklerini
*
Turkey.