sempozyum_bildiri_kitabi

ametist, zümrüt gibi değerli taşlarla bezeli altın takılara ilgi göstermişlerdir. Bunlar arasında tüm
bedeni dolanan madalyonlu zincirler, kolyeler ve sarkıntılı küpeler başta gelir (Res.12). Hypatia şehir
eliti içinde yer alan eğitimli bir kadın olarak benzer şekilde giyiniyor olmalıdır. Hıristiyan olmadığı için
üzerinde haç bulunmayan, ancak örneklerdekilere benzer daha sade ve klasik görünümlü zarif takılar
kullanmış olabileceğini düşünebiliriz.
Sonuç
Toplumsal dönüşüm dönemleri çok büyük siyasi çalkantıları barındırırlar. Tarihte bu tür dönemlere
tanıklık etmiş bireylerin var olan kaos ortamından paylarına düşeni aldıkları, hatta çoklukla ağır
bedeller ödedikleri bilinen bir gerçektir. Roma imparatorluğunun parçalanarak parçaların bambaşka
bir dünya algısıyla yeniden yapılandığı ve imparatorluk topraklarında yeni bir merkez‐çevre ilişkisinin
gözlemlendiği bir dönemde yaşamış olan Hypatia, hem bir aydın hem de bağımsız bir kadın olarak
varoluş mücadelesini kaybedenler safında yer almaktadır. Onun yaşamını sonlandıran yeni zorba
dünya algısı, hem aydınlar hem kadınlar üzerinde müthiş bir baskı ortamı yaratacak olan tek tipçi bir
sistemin temellerini atmıştır. Ortaçağ skolastisizmini despotizmle birleştiren ve bireyin yerine cemaati
koyan bu sistemin, antik kültür mirasını ve akılcılığı yerle bir ederek, biat kültürüne dayalı bir toplum
mühendisliği girişimiyle bin yıllık bir iktidar gaspını gerçekleştirdiğini bilmekteyiz.
Gerek varoluş biçimi gerekse civitasçı duruşuyla seküler bir aydın ve bağımsız bir kadın figürü
olarak biat ve cemaat anlayışını tartışmasız ve ödünsüz reddeden yapısıyla, pozitif bilginin, antik
kültür ve birikimin, akılcılığın, ağırbaşlılığın, iffetin ve zerafetin simgesi konumundaki Hypatia’nın,
baskıcı alternatif dünya görüşüne karşı tehdit oluşturuyor şeklinde algılanması kaçınılmazdır.
Öngörülmekte olan yeni bir dünya düzenine varlığıyla tek başına kafa tutuyor durumundaki bu
kadının ortadan kaldırılması, çok büyük bir sembolik anlam taşımaktadır ve reel politik açısından
zorunludur. Hypatia’nın yok edilmesi, eski dünyanın geride kalması anlamını taşımaktadır ve
kendisinin katlediliş biçimi siyasi müttefiklerinin tepki gösteremeyecekleri kadar ürkütücüdür. Tüyler
ürpertici bir suikaste uğramasını bu çerçevede değerlendirmek gerekir.
Aynı katlediliş biçimi akılcılığın yeniden egemen olduğu dönemlerde onun bir şehit ve azize gibi
algılanmasını getirmiştir. Varlığı giderek simgeleşmiş, antik kültürün, klasik değerlerin ve deneysel
bilginin sofistike bir sembolü olarak değerlendirilmiştir. Adı etrafında oluşturulan romantik mitin bir
yansıması olarak resimsel sunumları, melek gibi masum bir azizeden klasik ağırbaşlılıktaki ciddi bir
muse’a, kırılgan bir Afrodit’ten erotizme kurban edilen çıplak bir bakireye değin uzanmıştır. Sanat
tarihi içinde resimsel ifadesi bu denli çeşitlilik gösteren başka bir simgesel kimlik bulunmamaktadır.
Bu anlamda Hypatia’nın resimsel sunumları onun gerçek kimliğinden neredeyse soyutlanmış, yaşam
biçimi de tüyler ürpertici ölümü de bu romantik mitosu besleyen öğelere dönüşmüşlerdir. Bununla
beraber onun Doğu Roma/ Bizans dünyasının erken beşinci yüzyılında katledilmiş bir aydın kadın
olduğu unutulmamalıdır.
Keywords: Hypatia, Myth, Monks, Assassination, Antiquity
Dr. Neşe Yıldıran
Işık University
neseyildiran@gmail.com