sempozyum_bildiri_kitabi

Benzer şekilde kişi gerçekte artık benlik öğretisi diye bir şey olamayacağını, Ben’ini kendi kendine
belirleyemeyeceğini bilir. Bu da gösteriyor ki, Beauvoir’a göre eylemler, ancak başkalarının varlığıyla
anlam kazanır. Çünkü yalnızca insan insana düşman olabilir, yalnızca o, eylemlerini, yaşamını anlamsız
kılabilir, yalnızca insan insanı varoluşunda onaylayabilir, onun özgürlüğünü fiilen tanıyabilir. Her birey
ötekilere bağlıdır ve ötekiler yüzünden başına gelen şey ancak kişinin kendisi aracılığıyla bir anlam
kazanır. Ve özgürlüğün gerçeklik olabilmesi için açık bir geleceğe çıkması gerekir. Bu durumda kişiye
geleceği açanlar, yarının dünyasını biçimlendirenler olarak geleceğini belirleyenler, toplumu paylaştığı
insanlardır. 37 Bu nedenle Beauvoir Denemeler’de solipsizmi reddeder, alt yapısında boş bir narsizmin
yer aldığı üçüncü romanı Tüm İnsanlar Ölümlüdür’de de “insan bütünüyle yalnız olduğu dünyada
faydasız karşı çıkmalarının açık gerçekliğiyle felçli olacaktır, muhtemelen hayatta olmayı
başaramayacaktır” diyerek bu düşüncesini sürdürür. 38 Bu reddediş aynı zamanda bir kabulü,
ötekilerin özgürlüğünün kabulünü de beraberinde getirir: Kendi ifadeleriyle, “İnsanlar özgürdür ve
ben dünyaya, bu yabancı özgürlükler arasına atılmış bulunuyorum. Üstelik onlarsız da
edemiyorum.” 39 Böylece Beauvoir yukarıdaki örnekte olduğu üzere, eylemlerimizin şahit(ler)i olarak
öteki’ye ihtiyaç duyduğumuzu ve eylemlerimizin ancak öteki aracılığıyla anlam kazanacağını güçlü bir
şekilde bir kez daha vurgular. Çünkü kişi, ancak diğer insanlar aracılığıyla bir temel üzerine meydana
getirilmiş dünyayı açığa çıkarabilir. 40
Beauvoir, özgürlüğü tüm insani değerlerin temeli, insan davranışlarını haklı çıkaracak tek hedef
olarak gösterir ve bu hedefi esas alarak ahlak için olumlu dayanaklar bulmaya çalışır. Buna göre bir
eylem, kendisinin ve başkalarının özgürlüğünü kurtarmayı hedef alıyorsa iyidir. 41 Bu düşünceden
hareketle Beauvoir başkalarının tutsaklığı ve zor durumda olmaları karşısında eyleminin amacı
yapacağı ilkeler ortaya koyar. Denemeler’de kararlılıkla uyacağını belirttiği tüm bu ilkeleri şöyle ifade
eder:
Çağrılarımın boşlukta yitmemesi için yanımda beni duyacak, anlayacak kimselerin
bulunması gerekir. Ayrıca, onların eşim, yaşıtım olması da gerekir. Aşağıya inemem, geriye
dönemem; çünkü aşkınlığımın yarattığı hareket durmaksızın ileriye götürür beni. Ne var ki,
geleceğe doğru da tek başıma yürüyemem; yoksa boşu boşuna taban teptiğim ıssız bir
çölde kaybolup giderim. Kaybolmamak için, insanlara öyle durumlar sağlamalıyım ki,
aşkınlığımı geride bırakabilsinler ya da onunla birlikte gelebilsinler. Bunun için bana yardım
etmelerine ve aşma sırasında kendimi karmama elverişli bir özgürlükleri olmalıdır.
Yoksullukla, hastalıkla, bilgisizlikle savaşarak özgürlüklerini tüketmemeleri için de sağlık,
bilgi ve esenlikleri olmalıdır. 42
Buradan da anlaşılacağı üzere Beauvoir’a göre eylemin amacı özgürlükse eğer, kendi özgürlüğünün
başkalarının özgürlüğünü de gerektirdiği açıktır. Ancak bunu gerçek ahlak anlayabilir. Tek başına
olmak ya da başkalarını umursamaksızın davranmak özgürlük değildir ve hiçbir eylem, o eylemin
başkaları açısından yaratacağı sonuçlar hesaba katılmaksızın değerlendirilemez. 43 Dolayısıyla,
eylemimiz başkalarının eylemlerine gölge düşürüyor, zarar veriyorsa gerçek anlamda özgür değilizdir.
Sonuç olarak Beauvoir, kendi‐öteki’ye ilişkin ilk dönem düşüncelerinde başkalarının özgürlüğünü
cesaretlendirmekten kaçınsa da artık eylemlerimizin ötekiler olmaksızın yararsız ve saçma olacağının
farkındadır. Çünkü eylemlerimiz, eylemimizi kabul ya da reddetmeyi seçme hakkına sahip öteki
özgürlükleri de gerekli kılmaktadır. Ancak kendileri de özgür olan ötekiler ile birlikte eylemlerimiz
sonuca ulaşabilir ve sonlu kendiliklerimiz ile şimdinin sınırlarını aşarak geleceğe taşınabilir. 44 Öteki
artık eylemlerimizi anlamlı kılan kişidir. Aynı zamanda Ben’i odak noktası olmaktan çıkararak Ben’de
kendine (ötekiye) karşı sorumluluk duygusu uyandıran kişidir. Nitekim insan ancak böyle bir anlayışın
yerleştiği, insanın insanın kurdu olmadığı bir dünyada mutlu olabilir, yaşamını anlamlı kılabilir.
Ceylan ÇOŞKUNER
Necmettin Erbakan University
Philosophy Department
ccoskuner@konya.edu.tr